Centrum Hejdara Alijewa w Baku – azerska kultura zaczarowana w drewnie

Centrum Hejdara Alijewa w Baku jest narodowym symbolem Azerbejdżanu. Ten najważniejszy ośrodek kultury azerskiej zaprojektowany został przez Zaha Hadid Architects, a Londyńskie Muzeum Designu przyznało mu nagrodę Projekt Roku 2014, po raz pierwszy w swojej historii wyróżniając realizację architektoniczną.

Lekki wizualnie budynek Centrum Hejdara Alijewa wyróżnia się na tle typowych dla pejzażu Baku ciężkich i monumentalnych budowli ery sowieckiej. Wyjątkowy obiekt o futurystycznym wyglądzie jest katalizatorem odnowy i wizytówką regionu. Symbolizuje wrażliwego ducha azerskiej kultury oraz optymizm narodu, który odważnie patrzy w przyszłość i odcina się od szarego dziedzictwa sowieckiego modernizmu.

Projekt ten jest efektem poszukiwań, badań topografii terenu oraz funkcji, jakie spełnia Centrum Hejdara Alijewa – podkreśla architekt z pracowni Zaha Hadid Architects. Po uwzględnieniu wszystkich uwarunkowań, osadziliśmy go w kontekście, którym jest rozwijanie kulturowych możliwości regionu.

Harmonijne dopasowanie

Owalna bryła Centrum Hejdara Alijewa w harmonizuje z wnętrzem budowli, tworząc także ciągłą relację z pobliskim placem. Położony na poziomie ulicy i dostępny ze wszystkich stron plac stanowi część tkanki miejskiej Baku. Misterne kształty, pofałdowania, rozwidlenia, załamania i odchylenia zmieniają powierzchnię placu w krajobraz architektoniczny, który pełni wiele funkcji. Po przywitaniu goście kierowani są przez kolejne poziomy do środka obiektu. Dzięki takiemu rozwiązaniu zatarty został konwencjonalny podział na obiekt architektury i miejski krajobraz, mury zewnętrzne i miejski plac, pierwszy i drugi plan, wnętrze i elewację.

Sztuka misternego rzemiosła

Prawdziwą perłą Centrum jest wspaniała sala koncertowa na tysiąc osób, w której wykorzystano elementy z białego dębu amerykańskiego.

Projekt sali koncertowej znakomicie oddaje podejście przyjęte przez pracownię Zaha Hadid Architects – to prawdziwy formalizm. Przestrzeń wypełniają owalne formy z białego dębu amerykańskiego, a przyglądając się wnętrzu sali można odnieść wrażenie, że faluje.

Realizacja projektu wymagała dużych nakładów pracy ręcznej. Szkielet wnętrza sali wykonany został z poziomych i pionowych elementów z płyty MDF. Wszystkie moduły zostały dokładnie przycięte, aby kształt uzyskany po złożeniu dokładnie odpowiadał powierzchni zaprojektowanej przez studio Zaha Hadid Architects. Powierzchnia została pokryta czterema warstwami listew z białego dębu amerykańskiego o wymiarach 10 x 10 mm, które kolejno klejono, zbijano gwoździami, obrabiano i dopasowywano, aby odpowiadały precyzyjnie zaprojektowanym kształtom makiety.

Łącznie do wykończenia sali koncertowej wykorzystano 230 metrów sześciennych białego dębu amerykańskiego. Melih Gün, właścicielka specjalistycznej firmy İkoor, która odpowiadała za prace budowlane w sali, przyznaje, że głównym powodem użycia akurat tego gatunku drewna był fakt, że wykazuje ono dobre parametry w warunkach zmiennej temperatury i wilgotności. Bardzo istotna była również jednolita faktura, odpowiedni kolor i doskonałe właściwości akustyczne białego dębu amerykańskiego.

Akustyczne wyzwanie

Największym wyzwaniem dla zespołu projektowego była odpowiednia akustyka w obiekcie. Zgodnie z założeniami projektu, Centrum miało zapewniać przestrzeń konferencyjną o małym pogłosie, w której wyraźnie brzmi każde słowo oraz salę koncertową, charakteryzującą się wzmocnioną akustyką. Ze względu na te wymagania wewnętrzne powierzchnie obiektu mają formę obudowanych powłok wykonanych z wielowarstwowego materiału dźwiękoszczelnego, które wraz ze stalowymi linami podwieszenia zapewniają właściwą izolację akustyczną. W sali koncertowej planowane były przedstawienia operowe i baletowe, a każde z tych widowisk wymaga innej konfiguracji miejsca dla orkiestry. Architekci podjęli więc decyzję, aby w pustej przestrzeni dachu, przylegającej do proscenium, zbudować oddzielone pomieszczenie z powierzchniami odbijającymi dźwięk, co dodatkowo wzmacnia efekt akustyczny. Konstrukcja klap, otwierających się w kierunku tej przestrzeni została poprawiona dzięki symulacjom z użyciem ponad 8750 powierzchni z makiety stworzonej przez Zaha Hadid Architects. Za akustykę Centrum odpowiedzialna była firma Ikoor współpracująca z dr Mehmetem Çalışkanem z pracowni Mezzo Stüdyo Acoustic Consulting.

Biały dąb amerykański

Biały dąb amerykański jest często importowany przez producentów mebli, podłóg i stolarki ze względu na jednolitą barwę oraz dostępność kantówek i forniru z tego surowca. Jego drewno jest twarde i ciężkie, charakteryzuje się średnią odpornością na gięcie i zgniatanie. Stanowi również bardzo dobry materiał do gięcia po obróbce hydrotermicznej. Biały dąb amerykański może być stosowany na zewnątrz budynków bez konieczności jego zabezpieczania. Drewno bielu tego gatunku dębu jest koloru kremowo-brązowego, a drewno twardzieli ma barwę od jasno- do ciemnobrązowej. Zazwyczaj ma prosty układ włókien o średnio szorstkiej lub chropowatej strukturze. Ze względu na długie promienie rdzeniowe rysunek jego włókien jest bardzo oryginalny i atrakcyjny.

Zaha Hadid Architects
Zaha Hadid – założycielka Zaha Hadid Architects, laureatka Nagrody Pritzkera z 2004 roku, uważanej za architektonicznego Nobla. Jej dynamiczne i pionierskie projekty bazują na ponad trzydziestoletnim doświadczeniu, poszukiwaniach i badaniach z zakresu urbanistyki, architektury i designu, które wzajemnie się przenikają. www.zaha-hadid.com

AHEC – Stowarzyszenie Handlowe Amerykańskiego Przemysłu Drewna Liściastego (AHEC) od ponad 20 lat zajmuje się promocją amerykańskiego drewna liściastego w Europie i z powodzeniem buduje unikalną i kreatywną markę wszystkich jego gatunków. Wspierając nowatorskie projekty, takie jak przedstawiony na tegorocznym Clerkenwell Design Week The Invisible Store of Happiness czy zaprezentowany na Festiwalu Designu w Londynie w 2014 r. The Wish List, AHEC zwraca uwagę na wszechstronne zastosowanie amerykańskiego drewna liściastego i przedstawia ciekawe źródła inspiracji. www.americanhardwood.org