Dachówka ceramiczna poza konkurencją

Konkurencja i wolny rynek sprzyjają rywalizacji między producentami i dostawcami pokryć dachowych. Odpowiedzialny wybór nakazuje spojrzeć na konkretną technologię nie tylko przez pryzmat doraźnych korzyści, ale również – a może przede wszystkim – kierując się perspektywą długiego życia budynku.

Różnorodność materiałów wykorzystywanych na pokrycia dachowe jest dziś imponująca: blacha miedziana i tytanowo- cynkowa stosowane w architekturze wielkokubaturowej, blacha falista i płyty włóknowo-cementowe wykorzystywane na obiektach przemysłowych. Strzecha lub gont w przypadku stylowej architektury drewnianej. I wreszcie efektowny, lecz kosztowny łupek. Prawda jest jednak taka, że wśród inwestorów indywidualnych największą popularnością wciąż cieszą się pokrycia dachówkowe – królują dachówki ceramiczne, choć niektórzy wybierają też betonowe, a na mniej prestiżowe budynki także blachodachówkę i gonty papowe.

Dachówka ceramiczna budowała swój prestiż przez stulecia. Najpierw przez trwałość, nieporównywalną z gontem drewnianym i słomianą strzechą. Potem przez swoją odporność na ogień, która od wieków średnich była jednym z niewielu skutecznych zabezpieczeń przeciwpożarowych. Wreszcie dach przesądzał o roli obiektu. Wpływał na jego rangę i oprócz funkcji ochronnej pełnił bardzo istotną rolę reprezentacyjną. Również dziś, nie bez przyczyny dach jest nazywany piątą elewacją (szczególnie w przypadku dachów skośnych), która w znaczący sposób kształtuje architekturę i styl naszych domów.

Normy to za mało

Powierzchnia dachu jest tym miejscem budynku, które w największym stopniu narażone jest na destrukcyjne działanie pogody. Jego jakość i wykończenie wpływają na stan (zdrowie) całego domu. Pozorna łatwość układania dachówki ceramicznej, kusi nawet amatorów. Jednak wykonanie pokrycia ceramicznego zgodnie ze sztuką dekarską wymaga dokładności, wiedzy i doświadczenia.

Dachówka płaska Actua czarna angoba

Dla trwałości pokrycia najistotniejsza jest odporność na powtarzające się cykle zamrażania i rozmrażania (tzw. mrozoodporność). Ta naturalna cecha ceramiki kontrolowana jest obecnie wymaganiami Polskich Norm. Pod tym względem tylko dachówki betonowe są w stanie zbliżyć się do ceramicznych. O ile jednak beton potrafi zachować z upływem czasu wymagane właściwości techniczne, to ceramika zdecydowanie przewyższa go jednoczesnym utrzymywaniem wyglądu i niezmienionej estetyki. A to nie wyczerpuje wszystkich jej zalet.

Dachówki ceramiczne mogą być dodatkowo pokryte angobą, angobą szlachetną (o większym połysku) lub glazurą. Oprócz rosnącej gładkości zabiegi te pozwalają nadać pokryciu różnorodną kolorystykę – od naturalnej czerwieni i jej różnych odmian, przez paletę brązów, aż po antracyt i czerń lub kolory łączone. Można osiągnąć nawet kolor niebieski lub zielony. Dachówki z ceramiki nie blakną, nie zmieniają barwy i nie łuszczą się. Ich powierzchnia nie brudzi się, nie wymagają też konserwacji i odnawiania. Wszystko dlatego, że kolory dachówek ceramicznych są wynikiem wypalania – a nie malowania powierzchni. Stąd trwałość barwy jest taka sama jak dachówki. Raz wypalona zachowuje swoje właściwości i barwę przez cały okres użytkowania. Oprócz gwarancji na właściwości techniczne (mrozoodporność), pokrycia ceramiczne charakteryzuje wyjątkowa trwałość wyglądu powierzchni dachówek i ich koloru.

Angobowanie i glazurowanie dachówek, w połączeniu z ich niską nasiąkliwością, powodują, że ewentualne porastanie mchem ma jedynie charakter powierzchniowy i jest łatwe do usunięcia za pomocą zwykłej wody. Dodatkowo jednolita i gładka powierzchnia ułatwia zmywanie zabrudzeń przez deszcz.

Dzisiejsze dachówki ceramiczne nie tylko zachowały najlepsze cechy swoich historycznych przodków ale sprawdziły się również w starciu z niekorzystnymi skutkami cywilizacyjnych działań człowieka – wykazały się odpornością na „kwaśne” deszcze oraz spowodowane dziurą ozonową promieniowanie ultrafioletowe.

Karpiówka zielona angoba

Pojedyncze dachówki układa się tzw. zamkami na drewnianych łatach więźby bez pomocy zaprawy. Część dachówek, zwłaszcza w newralgicznych miejscach połaci, mocowana jest przy użyciu elastycznych „spinek burzowych”. Ta metoda ma dodatkową zaletę. Jak wiadomo zmiany temperatury powodują rozszerzanie się i kurczenie materiału. „Luźno” ułożone dachówki umożliwiają „pracę” pokrycia. Dzięki temu naprężenia termiczne nie są przenoszone na konstrukcję dachu.

Ponarzekajmy razem

Przeciwnicy ceramiki najczęściej posługują się kilkoma argumentami – dachówki ceramiczne są drogie, ciężkie i kruche. Do tego dach ceramiczny nie zapewnia stuprocentowej szczelności. Przypatrzmy się bliżej tym „zarzutom”.

Pierwszym kryterium atrakcyjności każdego materiału budowlanego jest z pewnością jego cena. Rozważny klient, ma jednak świadomość, że prawdziwy stosunek poniesionych kosztów do osiągniętych efektów obejmuje również eksploatację dachu w przyszłych latach. A co trzeba będzie zrobić za 5, 10, 15 lat, aby dach nadal spełniał założoną funkcję i wyglądał reprezentacyjnie? Pod tym względem, wśród pokryć dachowych, ceramika jest wyjątkiem, ponieważ przez całe swoje „życie” nie wymaga konserwacji i odświeżania. Natomiast naprawa dachu bardzo często ogranicza się jedynie do wymiany lub uzupełnienia pojedynczych sztuk (np. uszkodzonych przez łamiące się gałęzie lub niesione wiatrem przedmioty). Podsumowując – pierwotna cena dachówki jest niejako kosztem ostatecznym całego jej użytkowania.

Ceramika, obok betonu, należy do tzw. pokryć ciężkich. Więźba dachu czyli konstrukcja nośna, na której umieszcza się pokrycie dachowe musi być zatem ściśle do niego dostosowana. Precyzyjnie określa to projekt. Trzeba jednak pamiętać, że zastosowanie papy lub blachy nie przekłada się wprost na filigranową i tanią (w domyśle) konstrukcję nośną dachu. Oprócz stałych obciążeń spowodowanych ciężarem pokrycia, więźba musi być przygotowana na obciążenia zmienne – np. uderzenia wiatru, zalegający śnieg i lód. A zatem konieczna jest jej odpowiednia wytrzymałość.

Zarzut kruchości ceramiki nie ma właściwie obecnie odniesienia do rzeczywistości. Nowoczesne dachówczarnie, oprócz elektronicznego sterowania, wymagają kontroli jakości na każdym kolejnym etapie produkcji. Do tego dochodzi jeszcze kontrola gotowego wyrobu. Zadaniem dachówek jest ochrona przed deszczem, śniegiem, gradem i wiatrem. Tworząc połać są barierą dla wiatru, a także utrzymują ciężar nagromadzonego śniegu i lodu. Niestety, nie zawsze są w stanie przetrwać niewłaściwy transport (samochód bez tzw. miękkiej naczepy), błędy przy przeładunku i rozładunku (dźwig, zamiast wózka do palet), złe składowanie (paleta ustawiona na nierównym podłożu może spowodować, że dachówki połamią się pod własnym ciężarem) oraz błędy dekarza (żadne dachówki nie służą do zrzucania z dachu).

Mnich-Mniszka rustykalna angoba

Odpowiedni kąt nachylenia dachu zapewnia szczelność i stabilność pokrycia tylko pod ciężarem leżących na sobie dachówek. W ekstremalnych sytuacjach wilgoć może dostać się pod pokrycie np. podczas deszczu połączonego z huraganowym wiatrem lub zadymki śnieżnej. Właśnie dlatego nad ociepleniem poddasza stosuje się najpierw paroprzepuszczalną folię wstępnego krycia. Kontrłaty zapewniają wolną przestrzeń między membraną a dachówkami, dzięki czemu możliwa jest cyrkulacja powietrza, doprowadzanego przez otwory pod okapem i w kalenicy oraz przez dachówki wentylacyjne na połaci. Nadmiar wilgoci zatrzymuje się – a następnie spływa bądź odparowuje – na folii wstępnego krycia.

Nie wierzcie reklamie!

Nie sposób pominąć milczeniem wyjątkowego bogactwa typów dachówek. Można wśród nich wymienić różne rodzaje Karpiówek (wraz z odmiennym sposobem ich układania), dachówki zakładkowe (np. Renesansowe, Marsylki i Holenderki), czy dachówki tradycyjne (Esówki i Mnich-Mniszka). Dachówki dobrać można do niemal każdego, nawet najbardziej skomplikowanego i fantazyjnego dachu oraz stylu architektonicznego.

W chwili, kiedy karpiówka zastąpiła drewniany gont, ceramika stała się wzorem do naśladowania dla innych materiałów pokryciowych. Przede wszystkim próbowano uzyskać podobny, atrakcyjny wygląd, ale także parametry i właściwości. Ten proces trwa właściwie do dziś. Niestety pomimo wielu prób „podrobienia” zalet dachówki nie ma do dziś w budownictwie materiału pokryciowego, który przy tak niskich kosztach wytworzenia gwarantowałby równie wszechstronną odporność i długowieczność.

Wymienionych tutaj zalet i argumentów nie trzeba na szczęście przyjmować tylko na wiarę. W każdym regionie kraju znajdziemy na pewno przekonywującą ilość dowodów – budynków z ceramicznymi dachami. Wystarczy przyjrzeć się im z bliska i ocenić dachy. Jak zachowują się po kilku, kilkunastu, kilkudziesięciu latach? Czy pasują do architektury budynku, jego charakteru i otoczenia? Czy zmienia się ich wygląd? No i wreszcie – jak prezentują się konkurencyjne rozwiązania w podobnym wieku? A zadając sobie wszystkie te pytania należy pamiętać, że dach powinien być przecież na całe życie.

Dachówki betonowe

Powstały jako tańsza alternatywa dla dachówek ceramicznych. Beton (mieszanina piasku, cementu i wody) jest barwiony w masie lub malowany powierzchniowo. Mają bardziej chropowatą od ceramiki powierzchnię. Ze względu na właściwości betonu zachowanie pierwotnej estetyki dachu jest uzależnione od zabiegów konserwacyjnych i pielęgnacyjnych np. czyszczenie mechaniczne (zabrudzenia, wykwity wapienne) oraz impregnacja zapobiegająca szybkiemu przerastaniu dachówek mchami i porostami.

Blachy i blachodachówki

Ze względu na straty materiału podczas układania zalecane do mało skomplikowanych dachów o dużych powierzchniach. Bez dodatkowej izolacji akustycznej są bardzo „hałaśliwym” pokryciem podczas opadów deszczu. Jakość pokrycia z blachy jest uzależniona od utrzymania w idealnym stanie jej powierzchni (zagrożenie korozją). Błędy wykonawcze podczas cięcia i układania połaci (naruszenie/zarysowania warstwy ochronnej) mogą powodować rozwijanie ognisk rdzy i osłabienie trwałości pokrycia. Ze względu na wysoką rozszerzalność materiału bardzo istotny jest jej fachowy i precyzyjny montaż.

Papy i gonty papowe

W najprostszej postaci papa (gonty papowe) to materiał (osnowa, wkładka) nasycony impregnatem bitumicznym (asfalt). Najczęściej spotkamy je na dachach płaskich lub o niewielkim nachyleniu (do 20 stopni) ocieplonych wełną lub styropianem. Różne rodzaje pap charakteryzują się odmiennymi dopuszczalnymi warunkami stosowania (zakres dopuszczalnych temperatur, liczba koniecznych warstw). Papy są szczególnie narażone (mimo odmian modyfikowanych) na niskie temperatury, w których tracą swoją lepkość i sprężystość, a zaczynają się łamać.

www.wienerberger.pl
+ 48 (22) 514 21 00