Dachy płaskie – dlaczego warto

Do dachów płaskich zaliczamy dachy o nachyleniu połaci od 0 do 5 stopni. Charakterystyczną cechą dachów płaskich jest pełnienie dwóch funkcji jednocześnie – dachu oraz stropu nad ostatnią kondygnacją budynku, stąd też ich nazwa: stropodachy.

Współcześnie wykonywane stropodachy – zwłaszcza w domach jednorodzinnych – są odpowiednio zabezpieczone przed wilgocią i ocieplone. Stropodachy zbudowane są wielowarstwowo, a każda warstwa ma przypisane konkretne funkcje do spełnienia. Przykładowy dach płaski składa się z paroizolacji, najczęściej wykonywanej z tradycyjnej papy podkładowej, ocieplenia, które może być wykonane z różnych materiałów, takich jak wełna mineralna, styropian czy polistyren ekstrudowany; oraz z pełniącej rolę papy hydroizolacji.

Do niedawna trzeba było stosować zestawy dwóch pap – wierzchniego krycia i papy podkładowej. Obecnie jednak, dzięki technologii modyfikowanych pap termozgrzewalnych, można sobie niekiedy pozwolić na wykonanie tylko jednej warstwy wierzchniej. Generalnie, dach płaski ma znacznie prostszą konstrukcję niż dach skośny, zarówno z wieloma spadami i lukarnami, jak i najprostsza konstrukcja dwuspadowa.

Największym wyzwaniem dla fachowca jest prawidłowe wykonanie izolacji stropodachu. To ona jest bowiem najważniejszym elementem konstrukcji dachów płaskich. Stropodachy dzielą się ze względu na swoją budowę na dachy dwudzielne i pełne, zwane inaczej wentylowanymi i niewentylowanymi. Zasadnicze różnice w ich konstrukcji stanowi brak przestrzeni wentylacyjnej i ścisłe przyleganie do siebie warstw w dachach pełnych, a także jej obecność pomiędzy ociepleniem a podłożem pod pokrycie w dachach wentylowanych.

Dachy i ich forma zostały ukształtowane pod wpływem czynników klimatycznych panujących w danej szerokości geograficznej. W Polsce ze względu na dużą ilość opadów atmosferycznych najrozsądniejszym rozwiązaniem wydawały się dachy skośne, eliminujące konieczność szczelnej hydroizolacji oraz usuwania śniegu z powierzchni dachu i przez lata rzeczywiście tak było. Jednak możliwości, jakie daje współczesna technologia, w dużym stopniu wyeliminowały problemy związane z gromadzeniem się na dachu wody i śniegu.

Dlaczego wybrać dach płaski?

Warunki atmosferyczne mogą dać się we znaki nie tylko posiadaczom płaskich dachów. Dachy skośne znacznie częściej niż płaskie są narażone na niszczące wichury i ssanie wiatru, zdolne w ekstremalnych sytuacjach zerwać połać. Dach płaski pozwala także na dużą dowolność architektoniczną. Na przykład proporcje dachu skośnego, który stanowi “trzecią elewację”, odgrywają ważną rolę w odbiorze całego budynku. W przypadku dachów płaskich takie niebezpieczeństwo nie występuje.

Dach płaski umożliwia również fantazyjne operowanie bryłą budynku, ponieważ jej kształt nie wpływa znacząco na koszty wykonania dachu, odwrotnie niż w przypadku dachów skośnych, w których “udziwniona” bryła wymusza znaczne modyfikacje samego dachu. Ważną informacją dla inwestorów jest także niższy koszt wykonania dachu płaskiego, dzięki jego prostszej konstrukcji (wyjątkiem są tutaj tarasy na dachu i dachy zielone). Dachy płaskie są też w “naturalny” sposób bardziej energooszczędne.

Brak licznych załamań wpływa na mniejszy stosunek A/V domu oraz na ogólny bilans energetyczny budynku. W rozważaniach o energooszczędności, warto również wspomnieć o łatwości sterowania kolektorami słonecznymi zamontowanymi na płaskim dachu. W przypadku dachów skośnych kolektory montowane są jedynie na części dachu zlokalizowanej od strony południowej (korzystnie nasłonecznionej). W przypadku dachów dwuspadowych o lokalizacji ograniczonej kształtem działki, może się tak zdarzyć, że żaden ze spadków dachu nie będzie „wystawiony” na południe.

Na dachach płaskich kolektory nie tylko możemy umieścić w dowolny sposób, ale możemy także sterować ich nachyleniem w ciągu dnia, tak by dobrać najdogodniejszą pozycję do czerpania największej ilości słońca. Znacznie prostszy i bezpieczniejszy niż w przypadku domów o dachach spadzistych jest również dostęp do dachu w przypadku ewentualnej potrzeby przeglądu lub naprawy znajdujących się na nim urządzeń. Ponadto z dachu płaskiego łatwiej także w estetyczny sposób odprowadzić wodę.

Mimo iż, współcześni producenci rynien prześcigają się w oferowanych, często bardzo atrakcyjnych wizualnie rozwiązaniach, bywa że rynny nie są integralną częścią projektu budynku, przez co zaburzają wizualny porządek elewacji. W przypadku domu o płaskim dachu, służące do odprowadzania wody rury spustowe w prosty sposób można poprowadzić wewnątrz budynku przez wpuszczenie ich do środka przez wpust dachowy.

Właściciele niewielkich działek, miłośnicy zieleni lub zwolennicy nieszablonowych rozwiązań z pewnością docenią fakt, że stropodach pozwala na szczycie domu zlokalizować ogród, taras lub po prostu zielony dach. Dachy płaskie nie są oczywiście pozbawione wad. Do największych zalicza się konieczność odśnieżania dachu w przypadku bardzo intensywnych zim. Wprawdzie obecnie budowane dachy płaskie posiadają solidną konstrukcję, zdolną udźwignąć nawet okazałe warstwy śniegu, w przypadku “zimy stulecia” będziemy zmuszeni pofatygować się na dach osobiście.

Kolejnym aspektem, mogącym zniechęcić inwestora jest niewielki wybór pokryć dachowych, który ogranicza się praktycznie do pap bitumicznych (rzadziej blach falistych). Z drugiej jednak strony dach płaski możliwe jest pokrycie dachu roślinnością – materiałem ekologicznym i efektownym wizualnie. Niestety trudnością, niekiedy nie do pokonania, mogą okazać się także obowiązujące na danym terenie warunki zabudowy.

W Polsce większość miejscowych planów zagospodarowania przestrzeni zawiera wytyczne dotyczące wyglądu budynków. Dachy płaskie są w nich traktowane “po macoszemu”. Architekt Maciej Matłowski z MTM Styl tak komentuję tę sytuację:
Inwestorzy oczami wyobraźni widzą swój nowy, wymarzony dom na działce, lecz na ziemię sprowadzają ich plany zagospodarowania przestrzennego lub warunki zabudowy, a punktem spornym z reguły jest dach. Powyższe dokumenty najczęściej nie dopuszczają możliwości zaprojektowania dachu płaskiego, określając kąt spadku połaci dachowych w granicach 30-45 stopni – szkoda, bo zwolenników dachów płaskich wciąż przybywa.

Gra w zielone

Decydując się na taras na dachu lub dach zielony pamiętajmy, że do ich wykonania potrzeba zgoła innej konstrukcji samego stropodachu. Zarówno jedno, jak i drugie rozwiązanie wymaga wykonania dachu odwróconego – rodzaju stropodachu niewentylowanego – w którym, jak sama nazwa wskazuje, zachodzi zamiana w kolejności układania poszczególnych warstw.

W tradycyjnych dachach płaskich hydroizolację umieszcza się “na górze”. Ochrania ona warstwę ociepleniową. W dachu odwróconym jest na odwrót. Sama konstrukcja dachu odwróconego może się nieznacznie różnić zależnie od tego, co umieścimy na samym dachu – czy przeznaczyliśmy tą przestrzeń na dach zielony czy na przykład taras.

Największe znaczenie w przypadku tarasów ma przejęcie przez stropodach obciążeń mebli ogrodowych, w przypadku dachów zielonych najważniejsze jest zabezpieczenie dolnych warstw przed korzeniami rosnących na dachu roślin.

Przykładowa konstrukcja dachu w systemie odwróconym obejmuje hydroizolację wykonaną z dwóch warstw papy podkładowej, ocieplenie z trwałego i solidnego materiału, na przykład płyt z polistyrenu ekstradowanego, warstwę zabezpieczającą niższe warstwy przed korzeniami (tylko w przypadku dachów zielonych), warstwę drenażową (również występująca jedynie w przypadku dachów zielonych), warstwę filtracyjną z geowłókniny oraz podłoże. W przypadku dachów zielonych podłoże stanowiła będzie roślinność (ekstensywna bądź intensywna), a w przypadku tarasu płytki betonowe, ceramiczne lub deski. Decyzję o urządzeniu tarasu na dachu podejmować najlepiej na etapie budowy domu, ponieważ później będziemy musieli ubiegać się o oddzielne pozwolenie na budowę.

Obydwa systemy dachów płaskich posiadają niewątpliwe zalety i wady. Tradycyjny dach płaski w porównaniu do dachów w systemie odwróconym jest łatwiejszy i mniej kosztowny w wykonaniu i mniej obciąża strop. Ponadto umożliwia łatwiejszy dostęp do hydroizolacji, aczkolwiek jednocześnie w większym stopniu narażony jest na uszkodzenia mechaniczne.

Dachy odwrócone umożliwiają czynne użytkowanie (taras, dach zielony), nie wymagają – w przeciwieństwie do dachów tradycyjnych – paroizolacji oraz w większym stopniu chronią hydroizolację przed urazami mechanicznymi. Są też niestety droższe i trudniejsze w wykonaniu, ciężko też naprawić ewentualne ubytki i uszkodzenia hydroizolacji, ponieważ jest ona schowana pod warstwami wierzchnimi. Ponadto dachy odwrócone wymagają silniejszej konstrukcji stropu.