Drewno księżycowe

Ostatni rok dobitnie pokazał, jak ważne jest, byśmy dbali o komfort we własnych domach. Odpowiedni mikroklimat, temperatura, wygłuszenie, wilgotność a także estetyka zachowana we wnętrzach nabrały nagle większego znaczenia. Pod kątem tych, oraz wielu innych cech, domy drewniane sprawdzają się znakomicie. A wśród domów drewnianych, te powstałe z drewna księżycowego wykazują nadzwyczajne parametry. Technologia Holz100 brzmi “magicznie”, ale poparta jest twardą nauką.

Drewno księżycowe, czyli co?

Drewno księżycowe to materiał pozyskany z drzew ścinanych w określonej porze roku oraz fazie Księżyca. Jego historia sięga aż do czasów antycznych i mimo, że na dłuższy czas było przez większość ludzkości zapomniane, obecnie przeżywa swoisty renesans. Już bowiem za czasów Juliusza Cezara, statki w jego flocie były budowane jedynie z drewna księżycowego. Także japońskie Pagody, które od stuleci stoją opierając się huraganom i trzęsieniom ziemi, powstały z tego materiału. Tylko dlaczego ktoś trudził się specjalnie po to, by ścinać drewno w odpowiedniej fazie Księżyca? Nasz naturalny satelita, pomimo odległości jaka nas dzieli, wywiera wielki wpływ na naszą planetę. Nie każdy wie, że Księżyc jest największym naturalnym satelitą w układzie słonecznym w stosunku do obieganej planety. Przez niektórych astronomów układ Ziemia-Księżyc uznawany jest za podwójny układ planetarny. O pływach mórz i oceanów słyszał prawie każdy, ale to nie jedyne oddziaływania wzajemnych sił grawitacyjnych. Już przed naszą erą budowniczowie zauważali wyjątkowe właściwości wpływu fazy Księżyca na pozyskiwane drewno. Wiedza, którą posiadano w antyku, przetrwała do naszych czasów między innymi wśród leśników w austriackich Alpach. Dzisiaj, dzięki firmom takim jak Thoma (Austria) i Treetop (Polska) zyskuje coraz szerszą popularność.

W świetle współczesnych, licznych badań jesteśmy w stanie określić, że drewno księżycowe posiada unikatowe cechy. Dzięki odpowiedniemu momentowi ścięcia zawiera znacznie mniej soków odżywczych oraz jest gęstsze. Soki odżywcze służą nie tylko komórkom budującym włókna drewna, ale są także pożywką dla szkodników. Co za tym idzie, drewno pozbawione takich substancji ma większą odporność na występowanie grzybów, pleśni oraz nie sprzyja żerowaniu owadów. Poza odpowiednią fazą Księżyca, drewno jest pozyskiwane poza okresem wegetacji, czyli w okresach zimowych. Drewno księżycowe jest także twardsze i bardziej wytrzymałe od swoich odpowiedników ścinanych w innych fazach Księżyca. Domy budowane z drewna księżycowego, szczególnie te w stu procentach drewniane, bez klejów, uszczelniaczy i materiałów syntetycznych, tworzą przyjazny, naturalny mikroklimat dla swoich mieszkańców. Lite drewniane ściany, łączone za pomocą drewnianych kołków wpływają korzystnie na pracę układu nerwowego, rytm pracy serca, zdrowy sen i komfort psychiczny. Drewno bardzo dobrze akumuluje ciepło oraz nadmiar wody, regulując temperaturę i wilgotność bez potrzeby wykorzystania do tego mechanicznych systemów wentylacyjnych. Ponadto omawiany materiał wydziela naturalne drzewne terpeny – olejki eteryczne o wielu dobroczynnych właściwościach.

W Polsce budownictwo drewniane jednorodzinne nie jest tak popularne jak w Skandynawii czy Austrii, nie mówiąc o USA i Kanadzie, gdzie wykorzystanie drewna jest powszechne. Czy oferowanie w Polsce tak wysublimowanego materiału budowlanego, jakim jest drewno księżycowe ma sens? Oczywiście, że tak. Budynków z drewna jest w Polsce coraz więcej. Obecnie oferowane technologie budowy domu, to nie tylko szkielet, ale także drewniane budownictwo masywne. Coraz większa świadomość społeczeństwa przekłada się na duże zapotrzebowanie na budownictwo ekologiczne, naturalne, zdrowe i komfortowe. Nie dziwi więc fakt, że realizacji z wykorzystaniem drewna księżycowego jest coraz więcej.

Główną motywacją osób decydujących się na wykorzystanie drewna księżycowego przy budowie domu są kwestie stworzenia dla siebie i swojej rodziny zdrowego, pozbawionego chemii budowlanej środowiska do życia. Firma Treetop jako partner firmy Thoma uzupełnia technologię materiałami o znikomej zawartości substancji chemicznych, a przede wszystkim materiałami otwartymi dyfuzyjnie. Takie połączenie materiałów konstrukcyjnych, izolacyjnych i wykończeniowych daje klientowi komfort cieplny i wilgotnościowy. Mimo, że technologia Thoma Holz100 jest oferowana w Polsce od kilkunastu lat, to głównym problemem była obsługa klienta zainteresowanego tym typem budownictwa. Firma Treetop obsługuje klienta kompleksowo tj. od momentu powstania koncepcji, przez etapy uzyskania pozwoleń administracji budowlanej aż po montaż i wykończenie. Tak szeroka usługa pozwala na kontrolę finansów już od pierwszego etapu oraz daje komfort i spokój w całej krętej drodze do realizacji wymarzonego domu. Dział projektowy firmy Treetop zajmuje się koncepcją i architekturą budynku oraz koordynacją pozostałych branż projektowych, za projekt konstrukcji odpowiedzialna jest firma Modulam, a projekt technologii Thoma jest zawsze wykonywany przez austriacki zakład produkcyjny. Powierzenie każdego etapu specjalistom w swojej dziedzinie jest gwarancją bezpieczeństwa, również finansowego.

Szczegóły techniczne i projektowanie

Technologia Thoma umożliwia zbudowanie wszystkich przegród budynku. Proponowane przekroje pozwalają na stworzenie ścian wewnętrznych, ścian zewnętrznych oraz stropów, stropodachów i dachów skośnych. Elementy ścienne występują w grubościach od 12 do 36 cm, a elementy stropowe i dachowe od 13,5 do 25,5 cm. Wszystkie przekroje zbudowane są wielowarstwowo, analogicznie do drewna klejonego krzyżowo, z tym, że rolę kleju pełnią tutaj dyble drewniane umożliwiające współpracę kolejnych warstw. Wysuszone dyble z drewna bukowego osadzane są hydraulicznie i następnie w wyniku absorpcji wilgoci pęcznieją łącząc całą strukturę. Taka budowa elementu sprawia, że przekrój składa się w 100% z drewna i nie używa się żadnych sztucznych materiałów i klejów. Ściany Thoma zbudowane są z 4 do 11 warstw desek o szerokości 15 cm. Deski rdzenia głównego mają grubość 4, 6 lub 8 cm a warstwy uzupełniające od 2,6 do 2,9 cm. Ściany standardowe występują w grubościach 12, 14, 17 i 20 cm, a ściany termoizolacyjne 25, 30 i 36 cm. Co ciekawe, warstwy desek są obrócone w stosunku do siebie pod kątem 45 stopni, co gwarantuje jeszcze większą szczelność przegrody. Pomiędzy warstwami stosuje się warstwy pergaminu stanowiące dodatkową przegrodę paroizolacyjną.

Elementy dachowe i stropowe zbudowane są z trzech warstw i występują w grubościach od 13,5 do 25,5 cm. Rdzeniem nośnym jest górna warstwa o wysokości od 8 do 20 cm. Warstwy spodnie uznaje się jako okładzinowe i dla uproszczenia obliczeń nie uznaje się ich za nośne. Takie przekroje pozwalają na rozpiętość stropu do 5,8 m i rozpiętość dachu do 8 metrów.

Z uwagi na statykę i sztywność budynku zaleca się zastosowanie układów dachowych z płatwią kalenicową lub dwiema płatwiami pośrednimi. W przypadku dużych obciążeń jako podpory stropu i dachu wykorzystuje się elementy stalowe – podciągi, słupy, ramy i belki. W ten sposób unika się elementów konstrukcyjnych, w których używa się kleju (drewno klejone warstwowo i wzdłużnie, LVL itp.) Projektowanie przekrojów z drewna księżycowego wykonuje się analogicznie do analizy przekrojów z drewna CLT. Najważniejszą kwestią jest uwzględnienie ułożenia poszczególnych warstw. Wytrzymałość elementu zależy najbardziej od właściwości i grubości warstw o układzie równoległym do kierunku działania naprężeń. Jak wspomniano wcześniej, przekroje stropowe i dachowe dla uproszczenia oblicza się jako scalony układ desek warstwy wierzchniej o grubościach 8, 10, 16, 17 i 20 cm. Do obliczeń przyjmuje się drewno klasy C24 z tarcicy iglastej (sosna, świerk, modrzew lub jodła). Warstwy okładzinowe – licowe o grubości łącznej 55 mm zabezpieczają rdzeń nośny przed działaniem pożaru. Do ich całkowitego zwęglenia dochodzi w czasie ok. 70 minut działania pożaru, tak więc sam przekrój stropowy lub dachowy może spełnić warunki nośności ogniowej nawet R90!

Realizacje

W ostatnim czasie firma Treetop na terenie Polski zrealizowała cztery znaczące inwestycje. Dwie z nich posiadały standardową konstrukcję krokwiową dachu. Dwa pozostałe zostały pokryte z zastosowaniem płyt dachowych o grubościach 21,2 cm oraz 17,6 cm. Połacie zostały dodatkowo zaizolowane wełną drzewną o grubości 20 cm. Jest to grubość większa niż faktycznie wymagana przez system. Niestety, konieczne obliczenia izolacyjności cieplnej przegród nie uwzględniają ciepła właściwego i pojemności cieplnej materiału. W związku z tym, przy doborze źródła ciepła projektant zmuszony jest przewymiarować moc urządzeń. Standardowo dachy wykonywane przez Treetop pokrywane są dachówką ceramiczną. W ostatnio zrealizowanym projekcie w Kostrzynie Nad Odrą inwestor pokrył dach panelami fotowoltaicznymi.
Na przykładzie Kostrzyńskiej inwestycji można pokazać stopień trudności montowania dachu z płyt. Powierzchnia zabudowy budynku wyniosła 122 m2. Do pokrycia dachu potrzebne było dwanaście płyt o grubości 17,6 cm i długości 5,15 m. Dało to wagę jednej płyty na poziomie 1115 kg. Zainstalowanie z dużą dokładnością tak ciężkich elementów na płatwiach, ścianach zewnętrznych i zamkach między elementami wymaga doświadczonego operatora dźwigu i ekipy montażowej. Jako dodatkową konstrukcję wsporczą wykorzystano konstrukcję stalową z dwóch płatwi na słupach stalowych.
Logistyka w takiej inwestycji odgrywa kluczową rolę i daje przewagę nad budownictwem tradycyjnym. Cały proces, od podpisania umowy do finalizacji w stanie surowym zamkniętym, może trwać od 4 do 6 miesięcy. Z tego czasu 3 miesiące przeznaczane są na prace projektowe, jedynie 2–5 dni zajmuje montaż, a prace wykończeniowe i instalacyjne w zależności od zakresu 20–90 dni. Niecały tydzień potrzebny na montaż całego domu to zasługa prefabrykacji elementów. We wspomnianym Kostrzynie elementy drewniane przyjechały na plac budowy jako gotowy prefabrykat. Konstrukcja stalowa została wykonana i pomalowana dużo wcześniej i została dostarczona na plac następnego dnia po zmontowaniu ścian. Płyty dachowe zostały zmontowane w ciągu jednego dnia i zabezpieczone membraną. Kolejność montażu standardowo została ustalona kilka tygodni przed dostawą. W związku z tym, organizacja placu budowy i decyzja o optymalnym ustawieniu dźwigu mogły zapaść długo przed rozpoczęciem realizacji. Elementy konstrukcyjne posiadały kanały instalacyjne, przewierty pod kominy oraz wywiewki kanalizacyjne.

Wachlarz technologii drewnianych jest coraz szerszy. Nowoczesne drewniane budownictwo masywne jeszcze kilkanaście lat temu było w Polsce zupełnie nieznane. Jednakże wraz z rozwojem technologii oraz świadomości klientów, zleceń cały czas przybywa. Siłą nowoczesnego budownictwa drewnianego jest całkowite odejście od estetyki i funkcjonalności góralskich domów z bali. Domy z drewna księżycowego to bezpieczne, zdrowe i ekologiczne budynki, skrojone na miarę wymagającego konsumenta. Przemyślnie zaprojektowane, w 100% naturalne, powstałe z myślą o człowieku i środowisku – są to domy na miarę nowych czasów.

Adam Kotarski – Modulam Sp. z o.o.
Rafał Swalski – Treetop Sp. z o.o.