Jak sobie radzić z sinizną drewna

Sinizna drewna to duży problem dla leśników i tartaczników. Zwłaszcza w okresie wiosenno-letnim, bowiem drewno najłatwiej sinieje właśnie wtedy – duża wilgotność i ciepło zagrażają mu. Dlatego należy stosować środki zapobiegawcze. Przy wilgotności drewna rzędu 23% drewno wchodzi w suchy stan ochronny, który zabezpiecza je przed rozwojem sinizny.

Sinizna drewna – opis procesu

Sinizna to zabarwienie iglastego drewna okrągłego lub materiałów tartych na kolor od niebieskiego do zielonoczarnego. Występuje ona w drewnie obumierających drzew, w drewnie okrągłym oraz w tarcicy gatunków iglastych, głównie w drewnie sosny i świerka, ale nie znajdziemy jej w zdrowych drzewach pozostających na pniu ani na drewnie przeschniętym.

Za zmianę barwy odpowiedzialne są grzyby. Istnieje aż ponad 100 gatunków grzybów, które powodują siniznę i pleśnienie drewna. Grzyby wywołujące siniznę penetrują w głąb drewna poprzez powierzchnię czoła, przez odcięte gałęzie oraz przez uszkodzenia kory. Wnikają one do obwodu pnia i stwarzają większą liczbę ognisk infekcji, rozwijając się we wszystkich kierunkach: w kierunku promieniowym wzdłuż promieni rdzeniowych, w kierunku stycznym przez przebijanie mechaniczne jamki. Infekcja powstająca w miejscach uszkodzeń kory jest groźniejsza od infekcji rozprzestrzeniającej się od przekroju czołowego. Niestety, może być widoczna dopiero po rozcięciu kłody, kiedy jest już za późno na złożenie reklamacji.

Sinizna jednak nie wpływa na mechaniczne właściwości drewna. Choć niektóre gatunki grzybów rozkładają celulozę i w nieznacznym stopniu atakują błonę komórkową, przez co drewno łatwiej chłonie wilgoć, jednak nie ma to znaczenia technicznego w drewnie budowlanym i konstrukcyjnym – obniża jedynie jego wygląd estetyczny. Właśnie względy estetyczne stanowią, że sinizna jest istotną wadą sortymentów stolarskich.

Co zrobić z zasiniałym drewnem

Zasiniałe drewno może być zastosowane do wyrobu stolarki otworowej, która jest wykańczana tylko farbami pigmentowymi na kryjąco, ale można je zastosować dopiero po uprzednim jego poddaniu procesom wybielenia środkami chemicznymi, które nie niszczą struktury drewna i nie obniżają jego parametrów wytrzymałościowych.

Fot. 2. Usuwanie sinizny

Usuwanie sinizny

Jeśli mamy do czynienia z sinizną powierzchniową tarcicy lub elementów drewnianych, które możemy poddać obróbce mechanicznej, najłatwiej będzie usunąć przebarwienia poprzez struganie lub szlifowanie.

Jeśli zaś sinizna zabarwiła drewno głęboko lub nie możemy elementu poddać obróbce mechanicznej pozostaje nam wybielenie drewna preparatami chemicznymi. Polega ono na poddaniu zasinionego drewna działaniu substancji bielących np. związków sodu, chlorku wapnia, szczawianów, a następnie zmywania jego powierzchni środkami zobojętniającymi. Większość z wybielaczy działa poprzez reakcję chemiczną z grzybnią, w wyniku której jest ona utleniana, a drewno odzyskuje naturalną barwę.

Środki chemiczne, o ile stosujemy je zgodnie z zaleceniami, nie powinny niszczyć struktury drewna i obniżać jego parametrów wytrzymałościowych. W przypadku drewna wybielanego punktowo, a nie na całej powierzchni, przed dalszym jego wykańczaniem np. lakierami lub bejcami transparentnymi wskazane jest sprawdzenie, czy w miejscu wybielania nie powstaną zmiany w naniesionej powłoce.

Profilaktyka przede wszystkim – preparaty chemiczne zapobiegające siniźnie drewna

Na rynku od lat są już dostępne środki, które pomogą nam ochronić drewno przed sinieniem.

Jednak wybierając środek chemiczny do zabezpieczenia drewna powinniśmy zwrócić uwagę na następujące aspekty:
– czy preparat chroni przed rozwojem wszystkich gatunków grzybów powodujących pleśnienie i siniznę,
– czy nie jest zmywalny z powierzchni zabezpieczonego drewna,
– czy nie ma negatywnego wpływu na środowisko naturalne oraz zdrowie ludzi mających kontakt z preparatem,
– czy jest prosty w użyciu i łatwy w kontroli,
– czy zabezpieczenia danym środkiem nie jest zbyt kosztowne.

Antysin – to silny środek utleniający, który zawiera stabilizatory i środki powierzchniowo-czynne o silnym odczynie zasadowym. Nanosi się go metodą kąpieli, w temperaturze 20°C, przez okres 15 minut do 2 godzin, w zależności od stopnia zasinienia drewna. Po okresie wybielania drewno należy zneutralizować w kąpieli płuczącej odczynnikiem, zawierającym kwas octowy (80%) w ilości 1 ml na 1 l wody, w temperaturze 20°C, przez okres 15 minut. Ostatnim etapem wybielania drewna jest jego suszenie do wilgotności pierwotnej, tj. zgodnej z PN-/B-10085.

Mould removal 1 – jest środkiem produkowanym w Finlandii. Na zasiniałe obrobione elementy konstrukcyjne lub tarcicę rozprowadza się płyn przygotowany w proporcji z wodą w stosunku 1:4, przy pomocy pędzla płaskiego (fot. 2), a na większe powierzchnie natryskiem, od dołu do góry. Nałożona substancja na drewnie działa około 30 minut. W przypadku silnego zasinienia drewna czas nawilżenia preparatem można przedłużyć, albo użyć szczotki do lepszego udrożnienia porów drewna. Po wybieleniu drewno spłukuje się i neutralizuje wodą, a następnie poddaje się procesowi suszenia do wilgotności pierwotnej.

Fot. 3 zarażone drewno

Ważne wskazówki

W procesie wybielania drewna zawsze należy przestrzegać ogólnych zasad bhp: stosować akcesoria ochronne, tj. fartuchy podgumowane, rękawice gumowe oraz okulary ochronne.

W przypadku oblania środkiem wybielającym skórę należy natychmiast przemyć bieżącą wodą, a gdyby substancja dostała się do oczu, przemyć je obficie wodą i zapewnić poszkodowanemu natychmiastową pomoc lekarską.

Sinienie drewna nie dyskwalifikuje go do dalszego używania. Niemniej jednak należy pamiętać, że wpływa ujemnie na jego handlowy wygląd i zawsze świadczy o złych warunkach konserwacji surowca lub tarcicy. Może też nasuwać przypuszczenie, że drewno jest zaatakowane również przez inne grzyby, które nie wywołały jeszcze widocznych zmian.

ASZ

Źródła:Nauka o drewnie – Franciszek Krzysik
Internet