Lukarna trapezowa – konstrukcje ciesielskie

Lukarna trapezowa łączy w sobie walory lukarny jedno- oraz dwuspadowej. W wyniku kompromisu zyskuje się dużą dodatkową przestrzeń na poddaszu – którą zapewnia lukarna jednospadowa – oraz atrakcyjny estetycznie wygląd zewnętrznego lukarny dwuspadowej.

Geometria lukarny trapezowej

Główna połać lukarny jest łagodniej nachylona w stosunku do połaci dachu głównego. Spotyka się dwie odmiany lukarny trapezowej: o prostokątnej połaci głównej oraz o trapezowej połaci głównej. Dwie boczne połacie, często nazywane skrzydełkami, nachylone są pod bardzo dużym, sięgającym nawet 70-80 stopni, kątem.

Główna połać lukarny przenika się z połacią dachu głównego w linii załomu (1), [rys. nr 1], a jej zakończenie następuje w okapie (4). Połączenie głównej połaci lukarny z bocznymi połaciami następuje w linii naroża (2), linia kosza (3) stanowi połączenia bocznych połaci z połacią dachu głównego, zaś od frontu lukarny boczne połaci zakończone są okapami szczytowymi lewym oraz prawym (6) i (7).

Konstrukcja lukarny trapezowej

Konstrukcja lukarny trapezowej nie należy do najprostszych, a utrudnienia wynikają przede wszystkim z dużego nachylenia bocznych skrzydełek lukarny oraz konieczności realizacji podwójnych koszy i naroży. Lukarna trapezowa z deską koszową to najprostsza z możliwych konstrukcji [rys. nr 2]. Zasadnicza część konstrukcji lukarny wywodzi się bezpośrednio z lukarny jednospadowej, krokwie głównej połaci lukarny wsparte są zazwyczaj w trzech punktach: na ramce okiennej, na pomocniczej płatwi oraz na krokwiach połaci dachu głównego. Krokwie lukarny mogą być ustawione obok krokwi dachu i skręcane za pomocą śrub bądź opierane na górnej powierzchni krokwi i mocowane gwoździami. Na bocznych połaciach zastosowane zostały kulawki ustawione pionowo. Górne połączenie kulawek (linia naroża) ze skrajną krokwią zostało wykonane za pomocą zaciosu, aczkolwiek często stosowane jest prostsze połączenie doczołowe. W koszu kulawki oparto na desce koszowej. Zastosowanie deski koszowej wymaga właściwego przygotowania jej „podbudowy”. W tym celu krokiew z połaci dachu„przepuszczona” została tuż obok ramki okiennej. Dodatkowo zastosowano wymiany łączące ze sobą dwie najbliższe krokwie i umożliwiające pewne oparcie dla deski koszowej. Uzyskana konstrukcja jest bardzo przejrzysta, jednak ułatwienia w samej konstrukcji lukarny pociągają za sobą niestety następujące konsekwencje: wewnętrzna zabudowa lukarny jest prostokątna, ponieważ należy ją wykonać na „przepuszczonej” krokwi, we frontowej części lukarny można stosować jedynie prostokątne okna, w boczne trójkąty nie można wstawić okien.

Lukarna trapezowa z elementem koszowym to rozwiązanie klasyczne [rys. nr 3]. Deska koszowa została w tym przypadku zastąpiona elementem koszowym. Nie jest to typowa „wycinana” krokiew koszowa, a element koszowy – duże nachylenie skrzydełek lukarny dyskwalifikuje standardowo wycinane kosze. Element koszowy nie jest ustawiony równolegle do krokwi, ale pod pewnym kątem i aby uzyskać zgodność płaszczyzn z połacią dachu, element koszowy należy fazować (górna strona) lub obrócić, dopasowując górne płaszczyzny elementów. Kulawki połączone są z elementem koszowych za pomocą zaciosu. Rozwiązanie takie wymaga właściwego ustawienia elementu koszowego (przesunięcie do wnętrza lukarny), aby móc wykonać zacios na kulawkach. Kulawki można łączyć także doczołowo. Prezentowane rozwiązanie konstrukcji lukarny trapezowej umożliwia pełne wykorzystanie trapezowej przestrzeni poddasza oraz zastosowanie trapezowych okien bądź pakietu okien trójkątnych i prostokątnych.

Literatura:
1. Franz Kramer: Grundwissen des Zimmerers
2. Hans-Jürgen Sterly, Horst Böttcher, Heino Walter: Ceramiczne pokrycia dachowe – szczegóły wykonawcze
3. Ernst Neufert: Podręcznik projektowania architektoniczno-budowlanego
4. J. Pogorzelski, L. Urban: Ustroje budowlane, cześć II – konstrukcje drewniane
5. Janusz Kotwica: Konstrukcje drewniane w budownictwie tradycyjnym
Autorzy:
mgr inż. Piotr Leń – Dietrich’s Polska
Piotr Głowacki – student – SGGW Warszawa
Piotr Jaczewski – student – SGGW Warszawa