Więźba dachowa

Lukarna „wole oko” – konstrukcje ciesielskie

Nasze dachy stają się coraz bardziej urozmaicone pod względem kształtu. Architekci w poszukiwaniu dodatkowych form ekspresji, na nowo odkrywają stare elementy architektoniczne – lukarny „wole oko”. Dzisiejsze zastosowanie lukarn wole oko odbiega od ich pierwotnej funkcji – taniej formy doświetlenia poddasza. Obecnie pełnią one funkcje dekoracyjne, będąc nie rzadko najistotniejszym elementem zdobniczym dachu.

Geometria

Rys. 1. Cztery najpopularniejsze formy lukarny wole oko

Rys. 1. Cztery najpopularniejsze formy lukarny wole oko

Kształt lukarny wole oko może być realizowany w różnych wariantach (rys. 1). Podstawowa różnica między prezentowanymi formami wynika z wykształcenia linii kosza – linia przenikania połaci lukarny z głównym dachem. Wariant nr 1 posiada linie kosza w kształcie dzwonu. Ze względu na taką formę kosza jest to kosz twardy – brak płynnego przejścia między połacią dachu, a połacią lukarny (rys. 2). Drugi z prezentowanych wariantów lukarny posiada linię kosza w postaci linii prostej. W tym wariancie jest to kosz miękki – płynne przejście między połacią dachu, a połacią lukarny (rys. 2). Ta podstawowa różnica ma istotne znaczenie dla prac dekarskich. Konstrukcja lukarny z twardym koszem wymaga wykonania przez dekarza „podbudowy” w taki sposób, aby umożliwić płynne przejście dachówek z połaci dachu na połać lukarny. W drugim przypadku już sama konstrukcja lukarny gwarantuje płynne przejście – miękki kosz. Obie wyżej wymienione formy lukarn mogą występować z pionową lub nachyloną deską czołową. Wybór opcji z nachyloną deską czołową wymaga właściwego doboru gabarytów lukarny. Kąt nachylenie deski czołowej lukarny należy dobrać w taki sposób, aby rozstaw łat na połaci dachu głównego zgrał się z rozstawem łat na lukarnie. W efekcie powstanie trójkąt równoramienny (rys. 3). Pochylenie deski czołowej lukarny korzystnie wpływa na wzór układanej dachówki. Mankamentem takiego rozwiązania jest mniejsza ilość wpadającego światła przez okno lukarny.

Rys. 2. Detal połączenia połaci lukarny z dachem: a) kosz miękki, b) kosz twardy

Rys. 2. Detal połączenia połaci lukarny z dachem: a) kosz miękki, b) kosz twardy

 

Rys. 3. Przekrój przez linię grzbietu lukarny: a) wariant z pionową deską czołową, b) wariant z pochyloną deską czołową

Rys. 3. Przekrój przez linię grzbietu lukarny: a) wariant z pionową deską czołową, b) wariant z pochyloną deską czołową

Konstrukcja

Istnieje wiele różnych typów konstrukcji lukarny wolego oka. Różnice miedzy nimi wynikają z geometrii bazowej lukarny (rys. 1), przeznaczenia, ich gabarytów, kosztów oraz możliwości technicznych wykonawcy.

Rys. 4. Schemat konstrukcji lukarny wariant 1B – krążyny + deski koszowe

Rys. 4. Schemat konstrukcji lukarny wariant 1B – krążyny + deski koszowe

 

Rys. 5. Schemat konstrukcji lukarny wariant 1B – deska czołowa + krokwie + deski koszowe

Rys. 5. Schemat konstrukcji lukarny wariant 1B – deska czołowa + krokwie + deski koszowe

 

Rys. 6. Schemat konstrukcji lukarny wariant 2B – krążyny + krokwie koszowe

Rys. 6. Schemat konstrukcji lukarny wariant 2B – krążyny + krokwie koszowe

Lukarna wariant 1 najczęściej wykonywana jest w formie łukowatych elementów zwanych krążynami, połączonych w podstawie z deską koszową wyciętą w formie dzwonu (rys. 4). Kształt wszystkich elementów należy odpowiednio dobrać (obliczyć), przygotować szablony, a następnie wyciąć. Dla tej formy lukarny kształt wszystkich krążyn jest jednakowy. Poszczególne krążyny różnią się jedynie wysokością. Ze względy na swój kształt oraz konstrukcję lukarna jest prosta w deskowaniu. Można ją deskować deskami o stałej szerokości. Ze względu na dobre deskowanie zalecana jest dla dachów z wyeksponowaną więźbą (potoczna nazwa – dachy heblowane). Zdecydowanie rzadszą konstrukcją lukarny wariant 1 jest konstrukcja oparta na jednej, pierwszej krążynie – desce czołowej oraz równolegle ułożonych krokwiach mocowanych do deski koszowej (rys. 5). Wymaga ona takich samych przygotowań (dobór kształtu profili) jak konstrukcja poprzednia, natomiast nie można jej pokryć deskami lecz jedynie płytą z materiałów drewnopochodnych np. sklejka wodoodporna.

Rys. 7. Schemat konstrukcji lukarny wariant 2B – krążyny + deski koszowe

Rys. 7. Schemat konstrukcji lukarny wariant 2B – krążyny + deski koszowe

 

Rys. 8. Schemat konstrukcji lukarny wariant 2B – deska czołowa + krokwie

Rys. 8. Schemat konstrukcji lukarny wariant 2B – deska czołowa + krokwie

Drugi wariant lukarny z prostym koszem, daje szersze pole manewru w zakresie konstrukcji. Podstawowy typem nadal pozostaje konstrukcja oparta na krążynach mocowanych do desek koszowych (rys. 6) lub do krokwi koszowych (rys. 7). Każda z krążyn w tym przypadku posiada inny kształt, co sprawia że każdą z nich należy obliczyć, przygotować szablon i wyciąć. Deskowanie tej konstrukcji lukarny najlepiej jest wykonać za pomocą klinowych desek (prosty wzór deskowania) lub stosując deski proste, dobierając właściwy wzór deskowania (fot. 1, 2). Alternatywną konstrukcją jest konstrukcja wykonana w postaci promieniście rozmieszczonych krokwi opartych na desce czołowej (rys. 8). Podobnie jak i w poprzednim przypadku konstrukcji opartej na krokwiach, bezpośrednie jej deskowanie jest niemożliwe. Konstrukcję należy pokryć płytą z materiałów drewnopochodnych np. sklejka wodoodporna.

Fot. 1. Deskowanie lukarny wariant 2B – widok na kosz od deski czołowej w stronę szczytu lukarny (wykonawca DECODACH)

Fot. 1. Deskowanie lukarny wariant 2B – widok na kosz od deski czołowej w stronę szczytu lukarny (wykonawca DECODACH)

 

Fot. 2. Deskowanie lukarny wariant 2B – widok z góry na deskowanie lukarny ( wykonawca DECODACH)

Fot. 2. Deskowanie lukarny wariant 2B – widok z góry na deskowanie lukarny ( wykonawca DECODACH)

Literatura:
1. Hans-Jürgen Sterly, Horst Böttcher, Heino Walter – Ceramiczne pokrycia dachowe – szczegóły wykonawcze.
2. Eberhard Schunck, Hans Jochen Oster, Rainer Barthel, Kurt Kießl – Atlas dachów – dachy spadziste.
3. Der Zimmermann nr 1/2007
4. Der Zimmermann nr 6/1983

Autorzy:
mgr inż. Piotr Leń – Dietrich’s Polska
Piotr Jaczewski – student IV roku WTD, SGGW Warszawa

5/5 - (14 votes)

Data publikacji: 21 kwietnia, 2009

Autor:

5/5 - (14 votes)


Komentarze


Udostępnij artykuł

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

  1. felek
    wtorek, 6 lutego, 2018

    Lukarna „wole oko”to bardzo atrakcyjny dodatek do dachu.Istnieje wiele różnych typów konstrukcji lukarny wolego oka więc możemy sobie dopasować kształt do swoich upodobań jednak kształt wszystkich elementów należy odpowiednio dobrać aby później nie było problemów z pokryciem najlepiej jak wykona to dobry fachowiec

  2. Lucjan
    wtorek, 6 lutego, 2018

    Bardzo ciekawie prezentują się lukarny ,,wole oko,,.Jednak stare powracające elementy architektoniczne robią wrażenie .Mozna się dowiedzieć , jak wyglądają schematy różnych konstrukcji lukarny.Fakt jest że tego typu lukarny wole oko ograniczaja jednak dopływ światła do okna.

  3. kos
    wtorek, 6 lutego, 2018

    Bardzo spodobała mi się koncepcja lukarny wole oko,dla siebie wybrałem wariant 1.Jeszcze w tym roku omówię z dekarzem wstępny projekt aby mój dom jak najszybciej wzbogacił się w taki oryginalny i praktyczny element dekoracyjny.

  4. Iwko24
    wtorek, 6 lutego, 2018

    Pieknie się prezentuje lukarna Wole oko.Chyba wolę takie stylowe budownictwo od nowoczesnego.

  5. Edek
    wtorek, 6 lutego, 2018

    Lukarna typu wole oko to jednak dość skomplikowana konstrukcja dachowa. Budowa takiego poddasza wymaga od dekarza lepszej znajomości wymienionych schematów i zasad niż w przypadku zwykłych dachów. Fajnie, że jest kilka rodzajów lukarny, gdzie jest możliwość dopasować do rodzaju dachu.

  6. Ania Mal
    wtorek, 6 lutego, 2018

    Nie dość, że doświetla pokój to jeszcze pięknie wygląda. Zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz budynku.

  7. Sebastian
    wtorek, 6 lutego, 2018

    Znakomity pomysł na takie okna w dachu, doświetlają pomieszczenia, ciekawie wyglądają – kusza oko, można dach urozmaicić jeśli tylko projekt pozwala. Same plusy.

  8. Rafcio
    środa, 7 lutego, 2018

    Świetne rozwiązanie na takie okno. Lukarna „wole oko” wygląda naprawdę oryginalnie i nowocześnie. Jednak moim zdaniem stanowi nie lada wyzwanie i powinna być wykonana przez naprawdę dobrego dekarza tak aby efekt końcowy nie został zepsuty. Jednak dobrzze napisany opis montażu w artykule pozwala sądzić że doświadczony cieśla da sobie radę z takim projektem.

  9. marian
    środa, 7 lutego, 2018

    Lukarna to piękne rozwiązanie dla każdego domu, również niskiego. Dla ostrosłupa nie ma problemów z pokryciem, natomiast dla takich falistych projektów trzeba mieć wybitną wiedzę. Ryciny i porady dobrze obrazują jak powinno kształtować się pokrycie dla spadzistej lukarny.

  10. Karol
    czwartek, 8 lutego, 2018

    Taka lukarna to piękna ozdoba dachu. Do tej pory nie zdawałem sobie sprawy iż pod tym pięknem kryje się tyle skomplikowanych procedur wykonawczych oraz iż do wykonania lukarny potrzebna jest tak ogromna wiedza. Z opisy wynika iż występuję różne sposoby i możliwości montażu i wykonania takiej lukarny, a ponieważ jest to bardzo trudne, to wykonanie jej najlepiej zlecić doświadczonym fachowcom.

  11. czerstwy
    piątek, 9 lutego, 2018

    Taka lukarna ma swój jakiś urok. Osobiście bardziej przykuwają mój wzrok lukarny “typowe” z większym prześwitem okiennym, gdzie jest większy otwór okienny i wpada więcej światła na poddasze.

Podobne artykuły