Drewno konstrukcyjne

Modernizacja budynków o konstrukcji drewnianej

W ostatnim okresie wiele zniszczonych lub uszkodzonych obiektów drewnianych zyskuje nowego właściciela, co często prowadzi do modernizacji, a czasem także rewaloryzacji tych obiektów. Modernizacja polega wówczas na zmianie funkcji i estetyki pomieszczeń, rewaloryzacja zaś na przebudowie i nadaniu budynkom charakteru pałacowego lub turystycznego. Pojawiające się wówczas problemy to:

• pozbycie się czynników biologicznych
• poprawienie mikroklimatu pomieszczeń
• nowa funkcja obiektu pomieszczeń
• zmiana kształtu budynku i idące za nią zmiany konstrukcyjne

Ponadto rozwiązać należy również problem dostawy wody, wykonania kanalizacji, rozwiązań urbanistycznych. Ogólnie rzecz ujmując, w budynku należy wprowadzić nie występujące poprzednio, jakościowo nowe rozwiązania techniczne oraz znacznie polepszyć elementy decydujące o estetyce budynku.

Zagadnienia mykologiczne

Modernizowane i rewaloryzowane budynki są najczęściej mocno zawilgocone w części dachowej wodami opadowymi, głównie wokół komina oraz w narożach (węzłach) ścian nośnych, a także w przyziemiu, co dotyczy przede wszystkim podwaliny.

W miejscach tych występują grzyby domowe, najczęściej grzyb domowy właściwy (Serpula lacrymans), grzyb domowy biały (Fibroporia vaillantii), niekiedy także grzyb piwniczny (Coniophora puteana).

Z grzybów pleśni, najczęściej występują grzyby takich gatunków jak Alternaria alternata, Aspergillus flavus, Aspergillus ochraceus, Aspergillus versicolor, Cladosporium cladosporioides, Cladosporium herbarum, Penicillum chrysogenum, Penicillum velutinum, Penicillum waksmani, Trichoderma viride. Liczne są więc negatywnie oddziaływujące na człowieka grzyby z rodzaju Aspergillus. Licznie występują jednak także nie stanowiące większego zagrożenia dla ludzi grzyby gatunków saprofitycznych.

Bardzo licznie występują w budynkach owady. W podwalinach, krokwiach i ścianach belkowych Spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus L), a w belkach stropowych i deskach podłogowych na poddaszu kołatki (Anobidae), w tym szczególnie często kołatek domowy (Anobium punctatum Deg.), kołatek uparty (Anobium pertinax L), tykotek pstry (Xestobium rufovillosum Deg.).

Czynniki biologiczne powodują bardzo duże uszkodzenia. Najczęściej zniszczenia, powodujące konieczność wymiany podwaliny, krokwi dachowych, części desek podłogowych wokół komina powoduje grzyb piwniczny (Coniophora puteana), a z owadów – Spuszczel pospolity (Hylotrupes bajulus L).

Najtrudniejsza jest w tym wymiana podwaliny, która stosunkowo prosta jest jedynie w układach konstrukcyjnych wieńcowych, gdyż wymianę można tam prowadzić sukcesywnie stabilizując kolejne belki. W innych przypadkach bazując na pozostałości podwaliny zabezpieczonej antykorozyjnie, wykonuje się belki żelbetowe. Belkę żelbetową często można wykonać poprzez wbijanie gwoździ w nieuszkodzoną zabezpieczoną biologicznie część drewnianej podwaliny. Krokwie i deski podłogowe na poddaszu wymagają najczęstszej wymiany.

W budynkach wyniesionych nieco ponad teren bądź usytuowanych na stoku, podłogi przyziemia narażone są na korozję związaną z kondensacją pary wodnej w piwnicach. W części piwnicznej powszechnie występuje grzyb piwniczny (Coniophora puteana) i grzyb domowy biały (Fibroporia vaillantii). Najczęściej stosowanym środkiem zaradczym jest wykonanie wentylacji w sposób podobny do praktykowanego w stropodachach żelbetowych. Wystarczające są do tego otwory w dwóch przeciwległych ścianach piwnicznych o przekroju równym 0,02 powierzchni podłogi. Korzystnie jest wówczas zamocować co najmniej 2 pary kratek wentylacyjnych po każdej stronie – różnicując wielkość kratki i dając mniejszy przekrój od strony nawietrznej.

Modernizacja przegród budowlanych

Modernizacja ścian drewnianych najczęściej polega na odpowiednim przygotowaniu estetycznym. Na ścianach zazwyczaj występują stare tynki gliniane malowane mlekiem wapiennym, czasem tynki wzmacniane są trzciną. Zdjęcie tynków uwidacznia przebieg belek lub desek, na których najczęściej brak oznak korozyjnych. Ściany bez tynków zazwyczaj są zniszczone przez grzyby lub owady. W pierwszym przypadku adaptacja polega na oczyszczeniu powierzchni i wydobyciu rysunku za pomocą bejcy bądź zabezpieczeniu za pomocą powłoki lakierowanej. W drugim przypadku istnieje konieczność wykonania tynków (najczęściej gipsowych) lub zastosowania płyt gipsowo-kartonowych.

Stropy są pogrubia się o wysokość izolacji z wełny mineralnej, której grubość wynosi 10÷15 cm plus stara posadzka oraz deski nowej posadzki.

Ściany działowe zazwyczaj izolowane są wełną mineralną na grubość dostosowaną do wymagań izolacji dźwiękowej.

Ściany nośne ze względów praktycznych, tj. chęci eksploatacji obiektu od chwili przejęcia przez właściciela, izolowane powinny być izolacją cieplną do współczynnika przenikania ciepła Uo na poziomie 0,30 W/m2 K. Powoduje to konieczność zastosowania od zewnątrz izolacji o grubości około 10 cm. Obliczenia wykazują, że przy izolowaniu ścian zewnętrznych od wewnątrz wełną mineralną powstaje strefa kondensacji, która przy grubości wełny mineralnej 10 cm ma 15 cm grubości (3 cm w wełnie mineralnej i 12 cm w balu drewnianym). Aby tego uniknąć, w przyszłości, wykonując elewacje budynku, należałoby docieplić ścianę od strony zewnętrznej o grubość wełny mineralnej. Rozwiązaniem bez strefy kondensacji jest zastosowanie izolacji z pianki polistyrenowej o podobnej grubości, podobnie jak w przypadku wełny mineralnej, należy jednak liczyć się z gorszymi warunkami mikroklimatycznymi panującymi później w pomieszczeniach.

Podobne rozwiązania należy planować w podłodze wyniesionej ponad teren. W celu poprawienia właściwości dźwiękowych podłóg przy wyeliminowaniu kondensacji można wykonać izolację mieszaną – dołem wełna mineralna, górą pianka polistyrenowa, a pod nowe legary ułożyć piankę poliuretanową.

Zagospodarowanie poddasza wymaga izolowania cieplnego i dźwiękowego ścian, które można wykonać w podobny sposób jak na poziomie parteru. Jednak dach wymaga izolowania pianką polistyrenową grubości 7÷14 cm z koniecznością odprowadzenia pary wodnej. Zastosowanie wełny mineralnej daje gorsze efekty, ponieważ wprawdzie daje ona lepsze wartości współczynnika Uo, ale jednocześnie (nawet przy grubościach sięgających 20 cm) występuje kondensacja pary wodnej. Dlatego też rozwiązanie dachu w budynkach z zagospodarowanym poddaszem i z wełną mineralną jako izolacją zawierać musi szczelinę wentylacyjną pomiędzy tą izolacją a pokryciem dachowym. Szczelina powinna wynosić minimum 4 cm, a lepiej 5 cm. Istnieją dwa rozwiązania dotyczące izolowania dachu: rozwiązanie z umieszczeniem izolacji pomiędzy krokwiami i na krokwiach. Drugie rozwiązanie z wykorzystaniem specjalnych wkładek polistyrenowych zawieszonych na krokwiach daje szczelną izolację, a jednocześnie wkładki dysponują wyprofilowanymi zaczepami do umocowania dachówek. Możliwe są także udoskonalenia tego systemu, pomagające w odprowadzeniu wody pojawiającej się przypadkowo pod dachówkami.

Sylwetka dachu w modernizowanych i rewaloryzowanych budynkach najczęściej jest bardzo złożona i wymaga dobrego uszczelnienia koszy, kalenicy i naroży dachu. W przypadku stosowania wełny mineralnej jako izolacji oraz pokryć z gontów papowych lub blachy dachówko-podobnej, deskowanie maskujące od dołu połać dachową powinno mieć kratki wentylacyjne do szczeliny powietrznej odprowadzającej parę wodną w pobliże kalenicy i okapu.

Osobnym zagadnieniem konstrukcyjnym są wzmocnienia na długości budynków. Największe znaczenie ma przy tym stan podwalin i oczepów, które wzmacniane są kotwami, ściągami, kątownikami w narożach, oraz płaskownikami na długości.

Zagadnienia mykologiczne w budynkach poddanych modernizacji i rewaloryzacji

Najczęstszym błędem jest ocieplanie budynku od wewnątrz materiałem o małym współczynniku oporu dyfuzyjnego pary wodnej, w wyniku czego przy ogrzewaniu pomieszczeń, w strefie kondensacji (przy dostępie tlenu) tworzą się grzyby pleśnie, których obszar występowania rozszerza się. Zimą zjawisko to występuje w temperaturach przekraczających w pomieszczeniu +3,0°C, gdy na zewnątrz temperatura wynosi –5°C. Dopuszczalna temperatura w pomieszczeniu rośnie, gdy wzrasta również temperatura zewnątrz i wynosi na przykład:

przy t e = 0°C, t i < + 5,75°C
przy t e = +10°C, t i < + 17,25°C
przy t e = +15°C, t i < + 20,33°C (gdy ściana wieńcowa z bali ma grubość 16 cm, a izolacja 10 cm)

Jeśli drewno konstrukcyjne jest zabezpieczone przed korozją biologiczną silnymi środkami biochronnymi, powstające w takich warunkach grzyby pleśnie występują przeważnie w wełnie mineralnej. Jak wykazują badania, najczęściej tworzą się grzyby gatunków: Penicillum sp., Altern-aria sp., Acremonium sp., Aspergillus niger, Mucor hiemalis, Trichoderma polysporum, Trichoderma viride. Ścianę należy więc w takim przypadku rozebrać, a zagrzybioną izolację usunąć.

Wnioski

1. Modernizowane i rewaloryzowane budynki drewniane stwarzają specyficzne problemy w zakresie fizyki budowli i ochrony przed korozją biologiczną.
2. W dużych ilościach występują w nich grzyby domowe i grzyby pleśni, a ogromne spustoszenie w starym drewnie czynią owady – techniczne szkodniki drewna.
3. Stosowanie środków biochronnych może oddziaływać alergicznie na organizm ludzki.
4. Naprawa części konstrukcyjnej starych budynków wymaga niekonwencjonalnych sposobów wzmacniania belek kotwami. Naroża powinny być spięte ściągami bądź kątownikami, zaś łączenia belek dokonać można płaskownikami.
5. Budynki często wymagają ociepleń od strony wewnętrznej, co można wykonać wykorzystując na przykład piankę polistyrenową, bowiem wełna mineralna na ścianach zewnętrznych, dachach i podłogach budynków wyniesionych tworzy w przekroju strefę kondensacji. W części wyniesionej podłogę należy wentylować.
6. Nieprawidłowa modernizacja rodzi nowe problemy mykologiczne w związku z występowaniem w przegrodach stref kondensacji i pojawianiem się grzybów pleśni.

 

4.7/5 - (13 votes)

Data publikacji: 28 kwietnia, 2013

Autor:

4.7/5 - (13 votes)


Komentarze


Udostępnij artykuł

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Podobne artykuły