Normy dobrowolne czy nie – czyli kiedy stosowanie norm jest obowiązkowe

Poniższy artykuł jest rozwinięciem notatki autorów, która ukazała się w portalu Fachowy Dekarz i Cieśla w roku 2015. Do dziś dnia, mimo złożenia w Ministerstwie Infrastruktury kilku pism, nie została dokonana nowelizacja Rozporządzenia w sprawie warunków technicznym, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie w zakresie usunięcia z rozporządzenia norm wycofanych, sprzecznych z europejskimi.

Rynek drewna konstrukcyjnego w Polsce

Analiza rynku nadal wskazuje na brak wiedzy uczestników procesu budowlanego, jak również producentów i dostawców odnośnie wymogów stawianych drewnu konstrukcyjnemu oraz materiałom drewnopochodnym. Na pewno zwiększyła się, w stosunku do lat ubiegłych, oferta właściwie przygotowanego i posiadającego poprawne dokumenty drewna konstrukcyjnego – zarówno dzięki importowi, jak i wdrożeniu ZKP (Zakładowa Kontrola Produkcji) i zatrudnieniu wykwalifikowanych brakarzy przez krajowe tartaki. Zaczynają się nawet pojawiać w Polsce kolejne maszyny do sortowania wytrzymałościowego tarcicy.
Niestety, wiele tartaków oferuje wciąż „drewno konstrukcyjne” bez podania klasy wytrzymałościowej, z podaniem klasy wytrzymałościowej nieaktualnej od 2000 roku (typu K27), czy też drewno nazwane co prawda zgodnie z aktualną normą, ale bez certyfikatu CE – czyli w skrócie – bez potwierdzenia stałości właściwości oferowanego materiału. Nawet na stronach internetowych popularnych sieci marketów budowlanych można znaleźć oferty „drewna konstrukcyjnego” czy „więźby dachowej” nieokreślonej klasy i bez informacji o właściwych certyfikatach.

Norma zharmonizowana PN-EN 14081

Okres przejściowy normy PN-EN 14081- 1:2005 rozpoczął się 01.09.2006, i, z uwzględnieniem załącznika A1:2011, minął 31.12.2011. Wydawać by się więc mogło, że mieliśmy więcej niż wystarczającą ilość czasu (jako kraj) aby przystosować nasze tartaki do nowych przepisów i wdrożyć przepisy wykonawcze. Tymczasem i na tym polu (jak i na wielu innych w Polsce), obserwowane są zachowania świadczące, że spora część naszych rodaków woli zaangażować czas i środki w znalezienie sposobu ominięcia przepisów zamiast w ich wdrożenie. Zdarzają się też, typowe dla naszego kraju sytuacje, że ten, który przestrzega przepisów, traktowany jest w swoim środowisku jak „czarna owca”, gdy w większości innych krajów europejskich „czarną owcą” i osobą/ firmą potępianą przez środowisko są ci, którzy nie przestrzegają przepisów.

Rozporządzenie w sprawie warunków technicznym, jakim winny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

Oczywiście w odniesieniu do rozporządzenia, normy zharmonizowane i związane z nimi (wskazane w rozporządzeniu) normy tzw „obliczeniowe” z zakresu konstrukcji drewnianych stanowią jedynie niewielki procent całego pakietu norm związanych z projektowaniem konstrukcyjnym. W świetle Ustawy z dnia 13.06.2013 o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych i ustawy o systemach oceny zgodności – wprowadzenie do obrotu wyrobu objętego normą zharmonizowaną dopuszczone jest wyłącznie w sposób określony w rozporządzeniu 305/2011 (CPR). Niemożliwe jest też zastosowanie dopuszczenia do jednostkowego zastosowania w obiekcie budowlanym dla wyrobów budowlanych objętych normą zharmonizowaną. Większość norm zharmonizowanych natomiast wskazuje w „pakiecie” norm bezwzględnie wymaganych do zastosowania przy stosowaniu danej normy zharmonizowanej – również Eurokody jako normy projektowe. Zastosowanie Eurokodu do obliczeń wybranego rodzaju konstrukcji, wymaga zebrania obciążeń również według Eurokodów (vide Rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie).
Wynika z tego, że jeśli choć jedna część konstrukcji wymaga obliczeń wg Eurokodu to cały obiekt należy zaprojektować w oparciu o normy europejskie bez mieszania ich bez konieczności (w sytuacji gdy nie istnieje europejski odpowiednik) z normami krajowymi.

Daty zakończenia okresu przejściowego dla wybranych norm

W odniesieniu do konstrukcji drewnianych i z materiałów drewnopochodnych okres przejściowy minął, odpowiednio:

• normy PN-EN 14250:2010 – 01.11.2010
• normy PN-EN 14592:2008+A1:2012 – 01.07.2013
• normy PN-EN 14080:2013 – 08.08.2015
• normy PN-EN 15497:2014 – 10.10.2015

Wymienione normy zharmonizowane wymagają do ich zastosowania projektu opartego na PN-EN 1995-1-1. Jest to jednoznaczne z możliwością stosowania certyfikowanych wyrobów, podlegających tym normom zharmonizowanym, wyłącznie w realizacjach obiektów zaprojektowanych na bazie Eurokodów. Nie można więc projektować obiektów zawierających wyroby objęte tymi normami w oparciu o normy stare, wycofane.

Konkluzja?

Niezależnie od opinii niektórych uczestników procesu budowlanego oraz dostawców – w Polsce obowiązkowe jest stosowanie norm zharmonizowanych i wszystkich norm w nich wymienionych, jako zbioru niezbędnego do zastosowania danej normy zharmonizowanej. Obowiązkowe jest też stosowanie norm wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowania, które niezwłocznie musi zostać znowelizowane poprzez usunięcie ze spisu nieaktualnych norm krajowych.

Tak, jak już zapisano w poprzedniej notce: projekt obiektu, zawierającego którąś z wyżej wymienionych konstrukcji oparty na starych normach krajowych nie może być podstawą przetargu jako uniemożliwiający zgodną z prawem realizację.

mgr inż. Ewa Ingeborga Kotwica
dr inż. Tomasz Nowak