Przedszkole i szkoła przyszłości – koncepcja Domu Aktywnego

Zaprojektowanie i realizacja budynku nie tylko energooszczędnego, lecz jednocześnie zdrowego dla ludzi i przyjaznego dla środowiska, to wyzwanie współczesnego budownictwa, również użyteczności publicznej. Przykładem obiektu, łączącego wszystkie te elementy, jest przedszkole w Danii wybudowane zgodnie z koncepcją Domu Aktywnego. Realizacja ta jest dobrym przykładem dla inwestycji, które powstają w Polsce.

A inwestycje w Polsce powstają i, co ważne, powinny odpowiadać nowym warunkom technicznym obowiązującym od stycznia 2014. Wszystko po to, by zwiększyć efektywność energetyczną budynków a przepisy prawa dostosować do wymogów unijnych. Działania te mają na celu obniżenie ilości energii niezbędnej do pokrycia zapotrzebowania na ciepło budynków we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej. Od 1 stycznia 2021 wszystkie nowoprojektowane budynki powinny być budynkami o niemal zerowym zużyciu energii i dotyczy to również obiektów użyteczności publicznej. Już teraz wymagania energetyczne dla tego rodzaju budynków są znacząco wyższe niż dla budynków jednorodzinnych czy wielorodzinnych. Do rozwiązań energooszczędnych oprócz nowych przepisów budowlanych zachęcają w Polsce programy realizowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Pomoc, na jaką pomoc mogą liczyć inwestorzy

Inwestorzy, planujący budowę nowych obiektów użyteczności publicznej (w tym szkoły, przedszkola, obiekty związane ze służbą zdrowia i opieką socjalną czy administracją samorządową) mogą skorzystać z programu LEMUR, który przewiduje dofinansowanie takich budynków, a jego celem jest ograniczenie emisji CO2 i promocja energooszczędnych rozwiązań. Dofinansowanie – tym razem z programu GIS (Green Investment Scheme – System Zielonych Inwestycji) mogą również otrzymać inwestycje związane z termomodernizacją budynków użyteczności publicznej. W pierwszym kwartale 2014 podpisano umowy o dofinansowanie w ramach programu GIS z ponad 300 beneficjentami na kwotę 113,2 mln EUR (około 475,3 mln PLN), a ponad 200 projektów zostało już zakończonych, wśród nich: żłobki, przedszkola, szkoły, uczelnie wyższe, szpitale, ośrodki kultury.

Nie tylko energooszczędność

Pamiętajmy jednak, że ważna jest nie tylko energooszczędność. Propagowana przez międzynarodowe stowarzyszenie „Active House Alliance” koncepcja Domów Aktywnych to doskonały przykład na to, że można wybudować obiekt użyteczności publicznej łączący efektywność energetyczną, dbałość o środowisko i komfort życia ludzi – mówi Monika Kupska-Kupis, architekt z firmy VELUX. Zgodnie z założeniami tej koncepcji powstał budynek przedszkola „Solhuset” (czyli słoneczny dom).

Jest to wizja budownictwa, odpowiadająca na współczesne wyzwania ekologiczne i oczekiwania ludzi, co staje się coraz ważniejsze, gdy uświadomimy sobie, że 90 procent naszego czasu spędzamy w budynkach – bawiąc się, ucząc, pracując czy odpoczywając. Za zrównoważonym budownictwem, w którym ważną rolę odgrywa odpowiedni klimat wewnętrzny, przemawiają także korzyści zdrowotne.

Nie zawsze zdajemy sobie sprawę, że dobry klimat wewnętrzny w budynkach, z odpowiednim dostępem do światła dziennego i świeżego powietrza, ma tak duży wpływ na samopoczucie i zdrowie osób, które w nich przebywają. Światło naturalne i świeże powietrze sprzyjają bowiem przyswajaniu wiedzy, powodują wzrost koncentracji, wzmacniają produktywność, jak również walczą z infekcjami czy redukują ryzyko chorób typu astma, alergia oraz depresja. Warto o tym pamiętać, zwłaszcza w kontekście obiektów, w których na co dzień przebywają dzieci i młodzież. Jak pokazują badania*, uczniowie przebywający w klasach z większymi oknami mieli ponad 15 procent lepsze wyniki z testów, niż ci przebywający w pomieszczeniach słabiej doświetlonych.

Zły klimat wewnętrzny, a szczególnie słaba jakość powietrza, mogą również powodować zespół dolegliwości określany mianem syndromu chorego budynku. Występuje on u co najmniej 20-25 procent osób długotrwale przebywających w pomieszczeniach.

Modelowe rozwiązanie – przedszkole „Solhuset”, czyli słoneczny dom

Twórcom przedszkola „Solhuset” od początku przyświecała idea stworzenia obiektu modelowego, który byłby wzorem dla innych.
Zdrowy klimat wewnętrzny zapewnia tu odpowiedni dostęp do światła dziennego i świeżego powietrza. „Obiekt ma wysoko zawieszone sufity w każdym pokoju oraz strategicznie rozmieszczone okna, które zapewniają optymalne wykorzystanie naturalnego światła” – wyjaśnia Monika Kupska-Kupis. „Automatyczne okna umieszczone na różnej wysokości skośnego dachu umożliwiają szybkie i efektywne przewietrzanie sal”.

Umiejscowienie okien zostało dodatkowo zoptymalizowane pod kątem usytuowania budynku na działce i ruchu słońca, w celu osiągnięcia maksymalnych korzyści płynących ze światła dziennego i ogrzewania słonecznego przez cały dzień i niezależnie od pory roku. Budynek ma kształt trójkąta (podobnie jak działka, na której się znajduje), a powierzchnia dachu pochylona jest w kierunku północnym i południowym.

Gwarantem dobrego klimatu jest stacja pogodowa zainstalowana na dachu współpracująca z czujnikami CO2 i temperatury w każdym pomieszczeniu, która chroni przed przegrzaniem, zaopatruje w świeże powietrze, włącza i wyłącza światła zależnie od potrzeb i warunków pogodowych – i przy tym oszczędza energię.

„Solhuset” korzysta z odnawialnych źródeł energii i jest tak zaprojektowany, by więcej energii wytwarzać niż zużywać. Dzięki odpowiedniemu rozmieszczeniu okien słońce dostarcza ciepło słoneczne do budynku, a zimą zaspokaja połowę zapotrzebowania na ciepło. Druga połowa, zarówno na potrzeby ogrzewania pomieszczeń jak i ciepłej wody, produkowana jest przez zintegrowany system ogrzewania solarnego i geotermalnego. Umieszczonych na południowej połaci dachu kolektory słoneczne o powierzchni 50 m2, przekształcają energię słoneczną w ciepło i gorącą wodę, podczas gdy ogniwa fotowoltaiczne o powierzchni 250 m2 produkują prąd. Projekt „Solhuset” przewiduje wytwarzanie aż 78 kWh/m2 rocznie, co stanowi o 9 kWh/m2 więcej niż przewidywane zużycie energii elektrycznej.

Fakty o przedszkolu „Solhuset”

• To zintegrowane centrum opieki przedszkolnej mogące pomieścić około 100 dzieci i 30 pracowników
• Lokalizacja: Horsholm, 30 km na północ od Kopenhagi
• Powierzchnia: 1 300 m2
• Wybudowane zgodnie z zasadami Domu Aktywnego, który charakteryzuje się niskim zużyciem energii, zdrowym klimatem wewnętrznym, oddziałuje pozytywnie na otoczenie i jest przyjazny dla środowiska
• Panuje w nim zdrowy klimat wewnętrzny charakteryzujący się dostatkiem świeżego powietrza, obiekt jest 3,5 razy lepiej doświetlony niż wymagają tego przepisy budowlane. Wszystkie pomieszczenia mają dostęp do światła słonecznego z co najmniej dwóch stron. Naturalną wentylację wspiera wentylacja mechaniczna i automatyczny system osłon przeciwsłonecznych, który chroni przed przegrzewaniem.
• Pasywne pobieranie energii słonecznej przez okna, kolektory słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne i geotermalne sprawiają, że budynek jest neutralny wobec CO2 i samowystarczalny pod względem energetycznym

* Źródło: VELUX Daylight, Energy and Indoor Climate Basic Book, 2nd edition June 2010.