Drewno konstrukcyjne

Sinizna drewna i jej znaczenie w budownictwie

Wszystkie zabarwienia drewna zalicza się do jego wad technicznych. Mogą one powstać w wyniku działań czynników nieorganicznych (zaciągi garbnikowe, wewnętrzna biel, zabarwienia po spławie i od metalu) lub czynników biologicznych, głównie przez grzyby – pasożyty.

Sinizna drewna wywołana przez grzyba ma zabarwienie zielone (fot. 1) lub prawie czarne, w zależności od okresu rozwoju. Występuje najczęściej w bielu drewna sosny i świerka, szczególnie w drewnie okrągłym lub w tarcicy. W drewnie okrągłym, rozwija się od czoła dłużycy w głąb, opanowując z czasem cały biel. Sinizna tarcicowa powstaje zaraz po przetarciu czasie wadliwego składowania (magazynowania). Widoczna jest na płaszczyznach i blokach tarcicy w postaci kropek, plam i smug. Istnieje jeszcze sinizna wewnętrzna, ukryta, podsłojowa, która ujawnia się dopiero po wtórnej obróbce mechanicznej. Jej wykonawcą jest grzyb Discula pinikola, odporny na działanie niskich temperatur, który wnika w drewno w późnych miesiącach jesiennych i rozwija się dopiero na wiosnę.

Sinizna drewna

Siniznę drewna powoduje ok. 50 gatunków grzybów należących do rodziny Ceratostomellaceae. Wszystkie one mają wspólną cechę – rozwijają się najlepiej w drewnie świeżo ściętym, ponieważ odżywiają się wyłącznie sokiem komórkowym. Dopóki drewno posiada soki komórkowe, grzybnia (rys. 1 – formy owocowania grzybni) przenika do naczyń i przestrzeni międzykomórkowych i rozwija się intensywnie. W miarę wyczerpywania się tych soków, następuje zamieranie grzybni, która powoduje widoczne zabarwienie, trudne do usunięcia. Sinizna nie atakuje błon komórkowych drewna, dlatego nie obniża jego własności technicznych, wpływa jedynie ujemnie na estetykę i wygląd.

By jednak zaistniał rozwój sinizny, muszą wystąpić odpowiednie warunku tj. wysoka wilgotność drewna oraz duża ilość wilgoci w powietrzu i odpowiednia temperatura (20-25°C). Nosicielem zarodników grzybni sinizny jest na ogół wiatr, woda (kropelki wody) lub korniki. Doświadczalnie już stwierdzono, że np. kornik cetyniec mały, wprowadza siniznę do drzew już rosnących. Roznosi zarodniki sinizny w swych chodnikach drążonych pod korą. A jeśli zarodnik trafi na ranę w drewnie, kiełkuje, jego grzybnia rozwija się i powoli przerasta całe drewno bielaste. Grzybnia w początkowej  fazie swojego rozwoju jest prawie bezbarwna. Kiedy zaczyna dojrzewać jej, albo zamierania na skutek braku soków komórkowych, zaczyna nabierać charakterystycznego zabarwienia.

Formy owocników grzyba - sinizny drewna.

Rys. 1. Formy owocników grzyba – sinizny.

Powstawaniu sinizny zapobiega się składując drewno zaraz po przetarciu w warunkach powyżej lub poniżej jego zakresu wilgotnościowego (23%-160%) tj. należy natychmiast poddać suszeniu na składzie (magazynowanie) lub w suszarni, by usunąć z niej nadmiar wilgoci powyżej 20%. Bardzo skutecznym sposobem zabezpieczenia tarcicy przed sinizną jest jej kąpiel w roztworach antyseptycznych (np. w 2-3% wodnym roztworze pięciochlorofenolanu). Natomiast dla drewna okrągłego, składowanie jego w wodzie lub zraszanie wodą.

Drewno zasiniałe można przywrócić do naturalnego wyglądu. Jednak należy poddać je procesom wybielającym np. środkami sodowymi, chlorkiem wapnia lub szczawianami. Na rynku dostępne są środki wybielające jak Antysin lub Mould removal- 1. Pierwszy jest silnym środkiem utleniającym, zawiera stabilizatory i środki powierzchniowo-czynne o silnym odczynie zasadowym. Nanosi się go metodą kąpieli w temperaturze 20°C przez okres od 15 minut do 2 godzin, w zależności od stopnia zasinienia drewna. Po okresie wybielania należy zneutralizować drewno w kąpieli płuczącej, przez okres 15 minut, odczynnikiem zawierającym kwas octowy (80%) w ilości 1 ml na 1 litr wody o temperaturze 20°C. Ostatnim etapem wybielania drewna jest jego suszenie do wilgotności pierwotnej tj. zgodnej z PN_/B-10085. Drugi jest środkiem z importu (Finlandia). Na zasiniałe drewno, nanosi się go, (uprzednio przygotowując go w proporcji 1: 4), pędzlem, można natryskiem. Nałożona substancja działa około 30 minut, w przypadku konieczności, można przedłużyć czas. Następnie drewno neutralizuje się i poddaje się procesom suszenia do wilgotności technicznej zgodnie z PN.

Widoczne czarne zaciągi to sinizna drewna na poszyciu dachowym po impregnacji.

Fot. 2. Widoczne czarne zaciągi to sinizna drewna na poszyciu dachowym po impregnacji.

Wybielone drewno nie traci pierwotnych własności technicznych, szczególnie wytrzymałościowych oraz estetycznych i można po uprzednim zaimpregnowaniu wykańczać go lakierami bezbarwnymi lub kryjącymi. Drewno zasiniałe może być stosowane w budownictwie na elementy konstrukcyjne więźby dachowej (słupy, krokwie, płatwie, miecze, kleszcze, murłaty, jętki, poszycie dachowe – fot. 2), i bale domu z drewna (fot. 3) z tym, że powinno być dobrze zaimpregnowane środkami chemicznymi przed grzybami i owadami drewna. Szczególnie miejsca, gdzie występowała obficie grzybnia sinizny, dlatego że zasiniałe drewno trudniej się nasyca, gdyż przestrzenie międzykomórkowe wypełnione są grzybnią sinizny i dlatego impregnat trudniej przenika do środka drewna.

Natomiast drewno zasiniałe po wybieleniu, można stosować na takie elementy w budownictwie jak: elementy schodów z drewna, podłogi, elementy architektury wnętrz i wszędzie tam, gdzie wygląd estetyczny bazuje wyłącznie na bogatym rysunku drewna sosny, świerka czy innych gatunków drzew iglastych i liściastych.

W artykule tym przedstawiłem najważniejsze zagadnienia dotyczące rozwoju i zapobiegania powstawaniu sinizny w drewnie budowlanym, możliwości racjonalnego jego wykorzystania oraz środków i procesu usuwania sinizny przez wybielanie. W każdym indywidualnym przypadku, należy czynić wszystko, by nie dopuszczać do zasinienia drewna. Zaś zasiniałe drewno, wybielając wykorzystać maksymalnie na wszystkie elementy konstrukcyjne w budownictwie, osiągając jego wygląd estetyczny, bazując na bogatym jego rysunku i naturalnym jego kolorze.

Widoczna sinizna drewna wewnątrz bala.

Fot. 3. Widoczna sinizna wewnętrzna bala domu z drewna.

Inż. Zbigniew Gęsiński

Rzeczoznawca NOT,
wieloletni biegły sądowy
w dziedzinie technologii drewna
Fot. – autora,
rys. – “Nauka o drewnie” F.Krzysik

5/5 - (8 votes)

Data publikacji: 18 października, 2013

Autor:

5/5 - (8 votes)


Komentarze


Udostępnij artykuł

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

  1. Iwo
    czwartek, 17 stycznia, 2019

    Siniznę drewna dośc często się spotyka na zawilgoconym drewnie.Na szczęście mamy na rynku preparaty,dzieki którym da się ją zwalczyć,a drewno wybielić nie niszcząc jego struktury.

  2. bobbudowniczy
    sobota, 11 stycznia, 2020

    Witam, ale jak pozbyć się sinizny na już zamontowanej więźbie, czy tym środkiem z Finlandii można zabezpieczyć ale jak go usunąć ,czyli jak go spłukać i jak wysuszyć , czy są może jakieś inne metody jak się tego pozbyć i jak zabezpieczyć więźbę przed zniszczeniem.?

  3. Derty Serwis
    środa, 16 listopada, 2022

    Derty Serwis | Odgrzybianie chemiczne drewna konstrukcyjnego

Podobne artykuły