Wole oko

„Wole oka” są rodzajem okienka dachowego doświetlającego poddasze. Początkowo wykorzystywano je do wentylacji poddaszy. Od dawna stosowane są na dachach krytych dachówką esówką bezzakładkową lub karpiówką.

Wskutek rosnącego zainteresowania niekonwencjonalnymi kształtami dachów „wole oka” zaczęto wykonywać na dachach pokrytych innymi typami dachówek. Jeśli „wole oko” ma być przykryte dachówkami zakładkowymi z dwoma zamkami, to muszą być spełnione następujące warunki:

1. Na okienku dachowym i pod nim musi zostać ułożona taka sama liczba rzędów dachówek, jak w połaci tak, aby powierzchnię okienka dachowego wprowadzić wyżej w normalne pokrycie dachu. Skupienie dachówek zakładkowych nie jest możliwe tak jak przy dachówkach karpiówkach.
Dlatego poniżej okienka dachowego dachówki muszą być ułożone na maksymalny styk, a na okienku dachowym muszą być maksymalnie rozciągnięte.

2. Aby otrzymać możliwie dużą powierzchnię w świetle okienka dachowego, występ okapu nad okienkiem musi być przesunięty możliwie jak najdalej w stronę kalenicy. Można to osiągnąć na dwa sposoby:

• przycinając pierwszy, okapowy rząd dachówek nad „wolim okiem”,
• całkowicie rozciągając długość łacenia powierzchni połaci głównej dachu i całkowicie stykając dachówki przy łaceniu powierzchni okienka (jest to skuteczne przy większych „wolich okach”).

3. Odchylenie krokwi okienka dachowego od pochylenia połaci głównej może wynosić maksymalnie 12°. Większe odchylenia spowodują odstawanie i rozszczelnienia dachówek w miejscu połączenia się „wolego oka” z połacią (Rys. 1).

Sposób rozplanowania dachówek i wykonania obrysu ścianki frontowej

Kształt łuku czołowego planowanej ścianki frontowej okienka jest decydujący dla szczelnego ułożenia dachówek na „wolim oku”. Proporcje wysokości i szerokości okienka dachowego okreęlone są przez rodzaj materiału dekarskiego – rodzaj dachówki.
Okienka dachowe o stosunku mniejszym od 1:5 mogą zostać wykonane tylko przy pomocy łupka lub płytek dachowych. Powyżej 1:5 można kryć łupkiem lub dachówką karpiówką. Dachówki zakładkowe takie jak Sirius, Mars czy Rubin wymagają proporcji wysokości i szerokości podstawy ścianki frontowej jak 1:8 (maksymalnie).
Oznacza to, że jeżeli dach kryty jest taką dachówką to okienko w kształcie „wolego oka” o wysokości 0,5 m musi mieć podstawę o długości minimum 4 m. Przy takich proporcjach można przystąpić dowyznaczenia łuku czołowego tak, aby tworzył łagodne połączenie dwóch wycinków koła. W tym celu należy na sklejce lub innej płycie drewnianej (za pomocą szablonu kartonowego) narysować linie pomocnicze w następującej kolejności:

• wykreślić wysokość i szerokość okienka dachowego, a nap unktach końcowych podstawy wykonać linię prostopadłą o długości połowy szerokości okienka dachowego,
• wokół punktu końcowego C zakreślić łuk koła, który tworzy dolny przebieg łuku czołowego,
• A i B połączyć linią pomocniczą.

Punkt przecięcia tej linii z łukiem koła daje punkt C‘,

• poprowadzić z punktu C poprzez punkt C‘ linię do linii środkowej okienka dachowego,
• kolejny punkt C“ tworzy środek koła, które odwzorowuje górną część łuku czołowego,
• pociągnąć grubą linią łuk okienka dachowego,
• następnie powtórzyć wszystkie czynności dla drugiej strony okienka dachowego.

Po wykreśleniu trzeba wyciąć stronę czołową i zamontować ją na połaci dachu tak, aby po przybiciu krokiewek i łat „wolego oka” pierwszy rząd dachówek okienka tworzył jeden ciąg z dachówkami na połaci.

Ustalenie rozstawu łat

Trzeba ustalić rozstaw łat przy maksymalnie bliskim i mak sy malnie rozciągniętym ułożeniu dachówek (według schematu ze strony E 6.1). Ważne jest przy tym, aby ułożyć dwa rzędy obok siebie, aby zostało uwzględnione ograniczenie spowodowane narożnikiem dachówki.

Formowanie okienka dachowego

Z powodu skrócenia długości krycia na okienku dachowym powstałby zbyt długi występ okapu okienka. Aby tego uniknąć, można zmniejszyć odległość łacenia w stosunku do łacenia na połaci (pamiętać o minimalnym wymiarze łacenia) i ścianę czołową „wolego oka” odchylić lekko do przodu.

Wyznaczyć miejsca połączeń krokwi okienka dachowego. Trzeba przy tym pamiętać, że odchylenie krokwi okienka dachowego może wynosić maksymalnie 12° od pochylenia krokwi połaci głównej. Aby uniknąć zbyt dużego występu dachówek na okapie, stosuje się również przycinanie dachówek w pierwszym (czasami i w drugim) rzędzie okienka a deskę czołową ustawia się wtedy w pionie.

Łacenie i krycie

Łacenie powierzchni okienka dachowego musi być rów no miernie dopasowane do łuku. W tym celu łaty (najlepiej 3/5) zastępuje się dwoma nałożonymi na siebie listwami (2 x 1,5) i nawilża.
Listwy te, przybite podwójnie jedna na drugiej, są łatwiejsze do wygięcia. Rozstaw takwykonanych łat zmniejsza się stopniowo począwszy od maksymalnego rozmiaru na głównej połaci aż do punktu szczytowego okienka w jego okapie.
Podział musi być równomierny od pierwszego rzędu dachówek biegnącego nad okienkiem (punkt W na rys.1) do końca okienka dachowego.
Aby przy kryciu boków okienka osiągnąć możliwie płynne przejście, można dachówki trochę zwęzić na punktach przyłożenia. W tym celu dolną stronę odbija się młotkiem. Ważne jest jednak, aby nie usunąć żadnej zakładki istotnej dla zabezpieczenia przed deszczem.