Zabezpieczenie dachu przed silnym wiatrem

Gwałtowne zmiany w stosunkowo łagodnym klimacie Europy Środkowej wymuszają na architektach i wykonawcach wprowadzenie dodatkowych zabezpieczeń przeciw ekstremalnym zjawiskom pogodowym.

Gwałtowne zjawiska pogodowe a zasady układania pokrycia dachowego

Klimat podlega nieustannym zmianom, jednak nigdy jeszcze nie był tak surowy dla mieszkańców środkowej Europy, jak obecnie. W ciągu kilku ostatnich lat obserwujemy szczególne nasilenie gwałtownych zjawisk pogodowych, takich jak tornado w niemieckiej Meklemburgii czy trąby powietrzne i wichury, które spowodowały olbrzymie szkody w Polsce i Czechach, zrywając między innymi dachy z wielu domów mieszkalnych. Wszystko to sprawia, że zarówno architekci, jak i wykonawcy oraz inwestorzy, powinni ponownie zastanowić się nad przepisami regulującymi zasady układania pokrycia dachowego, wiele z nich należy bowiem zaostrzyć, ponieważ eksperci prognozują kolejne ekstremalne zjawiska pogodowe w naszej, dotychczas spokojnej, strefie klimatycznej.

Konieczność wprowadzenia zmian

Szalejące wiatry oraz burze powodują, że system norm i zasad dotyczących pokryć dachowych musi zostać zaostrzony. Coraz więcej uwagi poświęcają temu zagadnieniu producenci pokryć dachowych, a o konieczności zmian w sposobie układania dachów informują również towarzystwa ubezpieczeniowe, które zanotowały dwa razy więcej szkód związanych z występowaniem porywistego wiatru niż w latach 50-tych. Ze strony wykonawców, problem dostrzegł i wziął pod rozwagę Centralny Związek Niemieckiego Rzemiosła Dekarskiego – po intensywnych dyskusjach, w 2011 roku weszła w życie przygotowana przez to stowarzyszenie informacja fachowa „Obciążenie wiatrem na dachach pokrytych dachówkami ceramicznymi i betonowymi”. Nakłada ona na wykonawców podwyższone wymogi odnośnie zabezpieczenia przed burzami i wiatrem dachów pochyłych.

Wyodrębnienie specjalnych stref o określonej sile wiatru

Podczas przygotowywania dokumentu zwrócono przede wszystkim uwagę na fakt, że zagrożenie silnym wiatrem czy trąbami powietrznymi nie jest jednolite na całym obszarze kraju. Istnieją strefy szczególnie narażone na gwałtowne wichury niż inne. Określono to na podstawie tak zwanego wiatru 50-lecia, czyli wartości siły wiatru mierzonej przez 50 lat w ponad 250 stacjach pomiarowych. Wartość ta notabene stale rośnie. Meteorologiczne obserwacje doprowadziły do wyodrębnienia na obszarze Niemiec czterech stref wiatru i zalecenia dla dekarzy w każdej z tych stref są inne. W strefie, w której średnia siła wiatru jest stosunkowo niska, nie są one tak surowe, jak na obszarach o wysokiej średniej sile wiatru, zlokalizowanych przede wszystkim na północy Niemiec. Do określenia strefy wiatru w danym miejscu wykonawcy mają do dyspozycji specjalne tabele.

Liczba, rodzaj, umiejscowienie klamer – zalecenia dla dekarzy

Fot. Roben

Strefy wiatru są tak istotne, ponieważ ich kluczową zaletą jest pomoc w zdefiniowaniu liczby, rodzaju i umiejscowienia klamer, za pomocą których przypina się dachówki do więźby, zapewniając tym samym lepsze mocowanie. Przy obliczeniach należy oczywiście uwzględnić również inne parametry, w tym: geometrię i wymiary budynku (wysokość, szerokość, długość), kształt oraz kąt nachylenia dachu, materiał pokryciowy z przynależnymi klamrami, jak również konstrukcję dachu pod pokryciem. We opisywanej informacji dla dekarzy zawarto nowy podział dachu na cztery obszary: okap, dachówki skrajne, gąsior i połać. Dla każdej strefy można wyliczyć potrzebną liczbę oraz rodzaj klamer (w Niemczech stosowane są trzy odrębne grupy), posługując się wzorem lub specjalnie opracowanymi tabelami. Istnieją jednak takie lokalizacje i typy budynków, które wymagają zupełnie odrębnych obliczeń – należą do nich między innymi obiekty wysokie (powyżej 25 m) czy położone w miejscach szczególnie zagrożonych, takich jak wyspy Morza Północnego.

Uniwersalne wytyczne

Zasady uwzględnione w dokumencie odnoszą się wprawdzie do terenu Niemiec, ale są to wytyczne uniwersalne, które warto uwzględnić również w Polsce. Wyznaczenie stref wiatru w innych krajach Europy Środkowej pozwoliłoby na wprowadzenie spójnych zaleceń dla dekarzy na poszczególnych obszarach, a obecna sytuacja ze względu na brak takich uregulowań nie wygląda dobrze. Nie wszyscy dekarze klamrują dachówki, a ci, którzy o tym pamiętają, mają problemy z określeniem wymiaru klamrowania – nie wiedzą, które dachówki oraz w jakiej liczbie powinny być klamrowane.

Z pomocą przychodzą tu wprawdzie producenci dachówek – firma Röben zaleca na przykład klamrowanie na połaci co trzeciej dachówki po skosie – ale nie wszyscy wykonawcy się do tego stosują. Co więcej, wartości te należałoby zróżnicować tak jak to jest w Niemczech, gdzie niektóre rejony wymagają klamrowania większej liczby dachówek. W takich miejscach warto także rozważyć zastosowanie mniejszych dachówek, które w badaniach wykazują lepszą odporność na działanie sił wiatru niż pokrycia o dużych formatach, ponieważ mniej się unoszą. Przez uchodzące przy tym powietrze znacznie redukowane jest bowiem ssanie wiatru (tak zwane wyrównanie ciśnienia), a to właśnie działanie sił ssania wiatru jest odpowiedzialne za zrywanie dachówek. Aby zabezpieczyć się przed szkodami powodowanymi przez ekstremalne burze, wichury i trąby powietrzne, musimy dobrze przyjrzeć się temu zjawisku i określić, wzorem Niemiec, nasze własne zasady związane ze skuteczniejszym mocowaniem dachówek.