Bezpieczeństwo pracy na dachach pochyłych

Środki ostrożności wymagane podczas prac na dachu – zalecenia zawarte w broszurze Health and Safety Executive skierowanej do osób wykonujących prace na dachach lub bezpośrednio odpowiedzialnych za zarządzanie i nadzór nad tego typu pracami.

Praca na pochyłych dachach

Przy pracach na pochyłych dachach najczęściej wymagane jest pełne zabezpieczenie krawędzi dachu na poziomie okapu, a zabezpieczenie krawędzi musi być na tyle solidne, aby wytrzymało ciężar ciała spadającej osoby. Jeśli prowadzone roboty wymagają dostępu do miejsc na dachu znajdujących się w odległości dwóch metrów lub mniejszej od ściany szczytowej, oprócz zabezpieczenia krawędzi przy okapie dachu konieczne jest zamontowanie bariery przy ścianie szczytowej lub użycie przejezdnego podestu ruchomego  lub systemu elementów ułatwiających dostęp do dachu.

Drabiny dachowe

Podczas prac na pochyłych dachach w celu umożliwienia bezpiecznego przemieszczania się po dachu należy zastosować odpowiednie drabiny i kładki, a stosowane kładki i drabiny muszą być produktami zaprojektowanymi z przeznaczeniem do pracy na dachach, muszą być solidnie wykonane, odpowiednio zmontowane oraz, w przypadku użycia ich na pochyłym dachu, bezpiecznie przymocowane za pomocą haka przekładanego nad kalenicą. Sprzęt ten należy stosować w połączeniu z zabezpieczeniem krawędzi na poziomie okapu, a rynny nie mogą być nigdy wykorzystywane jako punkt zaczepienia dla drabiny.

Prace krótkotrwałe na pochyłych dachach

Prace krótkotrwałe obejmują wszelkie prace, których czas wykonywania jest liczony w minutach, a nie godzinach i mogą to być takie czynności jak inspekcja, wymiana kilku płytek dachowych, czy skorygowanie ustawienia anteny telewizyjnej.

Minimalny wymóg bezpieczeństwa w przypadku prac krótkotrwałych na dachach to:

■ bezpieczny dostęp na poziom dachu
■ odpowiednio skonstruowana i zamocowana drabina dachowa.

Odpowiednią platformę do wykonywania niektórych prac może zapewnić przejezdny podest ruchomy. Urządzenia tego typu eliminują konieczność stosowania rusztowania.

Montaż kratownicy dachowej

Jeśli to możliwe, należy unikać pracy na wysokości i poszczególne elementy dachu montować na ziemi, a następnie posadowić gotową konstrukcję na budynku.

W przypadku gdy kratownica dachowa montowana jest na budynku, dookoła dachu należy zapewnić bezpieczną platformę roboczą ze środkami ochrony minimalizującymi długość i skutki ewentualnego upadku. Taką funkcję może pełnić podest roboczy lub podest ochronny powstrzymujący upadek, umieszczony bezpośrednio pod kratownicą. Do tego celu można wykorzystać standardowe rusztowanie lub specjalny system podestów z tworzyw sztucznych.  Jeżeli istnieje możliwość zapewnienia bezpiecznej przestrzeni pod siatką oraz odpowiednich punktów do jej zakotwienia, alternatywnym rozwiązaniem mogą być siatki bezpieczeństwa. Innym rozwiązaniem mogą być systemy amortyzacji upadku, takie jak specjalne poduszki wypełnione powietrzem lub kulkami z tworzywa sztucznego. Zapewnienie siatek bezpieczeństwa lub systemów amortyzacji upadku jest szczególnie ważne przy instalowaniu tymczasowego mocowania lub gdy konieczny jest dostęp do poszczególnych punktów wzdłuż kratownicy przed jej zamocowaniem.

Dachy przemysłowe

Montaż i praca przy szeroko rozstawionych, stalowych ramach dachów na obiektach przemysłowych związana jest z wieloma zagrożeniami, w tym między innymi z ryzykiem upadku:

■ z krawędzi dachu
■ przez szczeliny w nieukończonym dachu
■ przez mało wytrzymałe elementy pokrycia dachowego lub przez otwory okienne
■ z krawędzi obszaru roboczego, za którym przestrzeń nie została jeszcze pokryta i zabezpieczona
■ z ramy konstrukcji dachu, na przykład podczas rozładunku arkuszy blachy.

Preferowanym rozwiązaniem jest w tym przypadku stosowanie odpowiednio zamontowanych siatek bezpieczeństwa w połączeniu z zabezpieczeniem krawędzi wokół dachu. Po zastosowaniu siatek bezpieczeństwa, zazwyczaj nie wymaga się już dodatkowego zabezpieczenia krawędzi obszaru roboczego (nie chodzi tu o krawędź dachu).

Systemy pracy

Właściwe planowanie i przestrzeganie hierarchii doboru środków ochrony przy pracy na wysokości może znacząco ograniczyć ryzyka związane z pracami na dachach przemysłowych. W celu ograniczenia do minimum konieczności przebywania pracowników na dachu, przed rozpoczęciem prac należy uwzględnić następujące kwestie:

■ zadbać, aby dostarczona blacha dachowa była właściwym typem blachy i aby została ona dostarczona we właściwe miejsce i we właściwym czasie
■ wcześniej rozpakować dostarczone arkusze i posegregować poszczególne typy blachy w sposób zgodny z kolejnością ich montowania na dachu
■ przygotować jak najdogodniejsze punkty dostępu do obszarów roboczych
■ efektywnie wykorzystywać odpowiednio przygotowane i zabezpieczone punkty składowania materiału na dachu.

Upadki z krawędzi dachu

Pełne zabezpieczenie krawędzi dachu (poręcz, deska krawężnikowa i poprzeczka pod poręczą) jest wymagane w każdym przypadku, gdy prowadzone prace wiążą się z przebywaniem w granicach 2 metrów od krawędzi dachu. Funkcję zabezpieczenia krawędzi zazwyczaj pełnią niezależne rusztowanie ochronne otaczające cały budynek lub poręcze przymocowane do konstrukcji dachu. Wyższy poziom bezpieczeństwa oraz łatwiejszy dostęp do poszczególnych elementów konstrukcji dachu zapewnia niezależne rusztowanie ochronne. Jest ono również przydane przy rozładunku i składowaniu materiałów, na przykład przy korzystaniu z wózka widłowego/teleskopowego.

W sytuacjach gdy prace prowadzone są w odległości większej niż dwa metry od krawędzi dachu i brak jest zabezpieczenia krawędzi dachu, obszar roboczy oraz drogi przemieszczania się z i do obszaru roboczego na dachu należy odpowiednio wygrodzić przy pomocy ciągłych barier fizycznych.

Upadki przez otwory w dachu

Jeśli prowadzone roboty wiążą się z prawdopodobieństwem przebywania w odległości dwóch metrów od jakichkolwiek otworów w zadaszeniu, otwory te należy zakryć odpowiednio zamocowanym podestem, który powinien być na tyle wytrzymały, aby utrzymać ciężar człowieka. Jeśli nie jest to możliwe, należy zapewnić zabezpieczenie krawędzi wokół otworu lub w ostateczności zamontować pod nim siatkę bezpieczeństwa.

Upadki przez mało wytrzymałe elementy pokrycia dachowego

Wszystkie profilowane blachy powinny zostać sprawdzone pod kątem wytrzymałości w momencie ich pełnego zamocowania, a wykonawcy powinni mieć pełną świadomość, że niezamocowane lub niekompletnie zamocowane elementy należy traktować jako elementy o małej wytrzymałości. Dlatego konieczne jest stosowanie starannie opracowanych systemów pracy, zakładających zabezpieczenie krawędzi za ostatnim zabezpieczonym arkuszem oraz zapewnienie pełnego zabezpieczenia siatkami pod powierzchnią dachu.

Upadki z krawędzi obszaru roboczego

Preferowanymi środkami ochrony na wypadek upadku z krawędzi obszaru roboczego są siatki bezpieczeństwa lub rusztowania ochronne. Jeśli jednak tego typu zabezpieczenia nie są praktycznym rozwiązaniem, możliwe jest zastosowanie szelek bezpieczeństwa z systemem zabezpieczeń linowych lub tymczasowych barier na krawędziach obszarów roboczych, na przykład w formie jezdnego podestu roboczego.

W przypadku stosowania siatek bezpieczeństwa:

■ siatki powinny zostać zamontowane jak najbliżej pod powierzchnią dachu
■ siatki powinny zostać bezpiecznie zakotwione tak, aby były w stanie utrzymać ciężar spadającej osoby
■ siatki powinny być montowane i obsługiwane przez odpowiednio wykwalifikowane osoby.

Jezdny podest roboczy może być przydatnym środkiem ochrony, jednak z wielu przyczyn nie zawsze jest on praktycznym lub stosownym rozwiązaniem na wszystkich typach dachów, nie nadaje się na przykład do dachów, w których występują naroża i lukarny. A i sam proces montażu i przemieszczania takiego podestu wiąże się z istotnymi zagrożeniami. W przypadku zastosowania jezdnego podestu roboczego, konieczne jest dokładne zaplanowanie systemu pracy w celu uniknięcia zbędnych zagrożeń, na przykład, czy pracownik będzie w stanie przesunąć podest i zablokować jego koła bez narażenia się na ryzyko wpadnięcia w szczelinę za krawędzią powierzchni roboczej.

Niezbędne jest zapewnienie dodatkowych środków ochrony, które zminimalizują skutki ewentualnego wpadnięcia pracownika w szczelinę za krawędzią powierzchni roboczej.

Spadające przedmioty

Należy unikać pozostawiania na dachu jakichkolwiek materiałów na czas zamknięcia placu budowy, zwłaszcza na czas weekendów i świąt, a jeśli jakieś materiały muszą pozostać na dachu, należy je odpowiednio zabezpieczyć przed zrzuceniem ich z dachu przez silny wiatr. Ponadto w całym zabezpieczeniu krawędzi dookoła dachu muszą znajdować się deski krawężnikowe.

Tekst: akademiadachow.pl na podstawie www.hse.gov.uk