Dzikie krycie – naturalna harmonia i piękno na dachu

Żyjemy w czasach, w których za wszelką cenę chcemy wyróżnić się z tłumu, a podstawową formą wyrazu jest indywidualizm. Wyrażamy to przez styl ubierania i życia. Widać to też w naszych domach i na dachach. Nic tak dobrze nie podkreśli oryginalnego temperamentu właściciela domu jak łupek. W naszym kraju nie jest to zbyt popularny materiał pokryciowy, pewnie dlatego, że za mało o nim wiemy. Najwyższy czas to zmienić.

Łupek twardy jak skała

Łupek to skała osadowa o zróżnicowanym składzie, która charakteryzuje się wysoką wytrzymałością i doskonałą oddzielnością, dzięki której skała da się łupać na cienkie płyty. Z tych płyt zaś wykonuje się pokrycia dachów i elewacji. Już od zamierzchłych czasów średniowiecza wykorzystywano ten materiał przy budowie kościołów i warowni. Szczególnie popularny jest we Francji, Niemczech i Belgii, a w Polsce zobaczyć go można na dachach kościołów oraz dachów i ścian szczytowych wiejskich zabudowań w rejonie kotliny Kłodzkiej i Jeleniej Góry, a także w dorzeczach Odry. Barki płynące Odrą z surowcami z Wysp Brytyjskich dociążane były łupkiem jako balast. Łupek to materiał długowieczny, potrafi przetrwać na dachu 200-500 lat, czego dowodem są wciąż istniejące budynki.

Krycie na dziko

Spośród wielu możliwości wykonania krycia dachu jakie oferuje łupek jest dzikie krycie. To jedno z bardziej ekskluzywnych pokryć obok krycia staroniemieckiego, choć wykonywany w sposób budzący wątpliwości w laikach. To spontaniczna i pełna temperamentu twórcza praca dekarza, który ręcznie docina płytki i nadaje dachowi oryginalny kształt. Cała rzecz dzieje się często na dachu.

Fot. Rathscheck

Znany niemal od początków ludzkości, w epoce brązu ten styl krycia wyparł płyty skalne, które były ciężkie i nie tak trwałe jak łupek, który dzięki swej lekkości, zaczęto powszechnie wykorzystywać do wykonania pokryć dachowych. Układano je najprostszą metodą: jeden na drugim, bez żadnej obróbki. Z czasem zauważono jednak, że ten sposób nie zapewnia całkowitej szczelności, zaczęto więc obłupywać krawędzie kamieni, tak by do siebie idealnie pasowały. Dzięki temu, a także naturalnej „lepkości wody” kropla wody spływała po obrysie kamienia i odrywając się w najniższym jego punkcie, spadała na niższy kamień. Każda kropla wody wędrowała z góry na dół po kamieniach tak długo, aż oderwała się od najniższego łupka na dachu.

Wraz z rozwojem cywilizacji, myśli technicznej i artystycznej zaczęto mieć coraz większe wymagania. Dach miał być nie tylko praktyczny i szczelny, ale i estetyczny. Dlatego nieregularnej formie kamieni na dachu zaczęto nadawać coraz bardziej dekoracyjny kształt. Z biegiem czasu dostrzeżono szerokie możliwości wykorzystania łupka do krycia dachów, szczególnie zaś jego mały ciężar, trwałość oraz łatwość obróbki. Na przemysłową skalę zaczęto wprowadzać inne rodzaje krycia, wciąż obecne i popularne w użyciu. Każdy region miał swoją tradycję i swój sposób, najpowszechniejsze z nich to: krycia prostokątne, ostrokątne, łuskowe, gotyckie.

Choć występowanie łupka na świecie jest dość powszechnie, nie każda kopalnia zaoferować może materiał na pokrycie dachowe. Bowiem nie każdy łupek nadaje się do za- stosowania na pokrycie dachowe. Słabe parametry wytrzymałościowe jak i zawartość związków żelaza, węgla i siarki dyskwalifikują niektóre złoża. Podaje się, że jedynie 5-10% wszystkich złóż łupka naturalnego nadaje się do zastosowania na dach lub elewacje Skoro ma być solidne, musi mieć odpowiednią budowę wewnętrzną, skład, właściwości mechaniczne, które mają kolosalny wpływ na trwałość łupka i całego dachu. Dlatego niezbędne są badania geologiczne potwierdzające jakość materiału.

Łupek mozelski – skała godna pożądania

Ten rodzaj pokrycia wykonywany jest z łupka naturalnego z okolic Mayen w rejonie Eifel nad Mozelą, gdzie już starożytni Rzymianie odkryli niezwykłe zalety tej skały. I się nie mylili, jak wynika bowiem z najnowszych badań laboratoryjnych, stamtąd właśnie pochodzi łupek o parametrach technicznych najwyższej jakości. Analizowano jego mrozoodporność, nasiąkliwość, wytrzymałość na ściskanie i czystość, których wyniki, nie pozostawiały wątpliwości. Najlepszy łupek pochodzi z kopalni należących do firmy Rathscheck – światowego lidera w produkcji i handlu łupkiem.

Moselschiefer sam w sobie jest pewnego rodzaju dziełem sztuki, jego nieregularna powierzchnia ukazuje naszym oczom warstwy skał osadowych, z których zbudowany jest łupek.

Jego niezwykłe właściwości i popularność biorą się również z faktu, że wygląda na dachu zjawiskowo i zmienia się wraz z porą dnia i pogodą. W sposób niespotykany odbija światło i niczym kameleon zmienia barwę w słońcu, deszczu czy blasku księżyca, za każdym razem fundując nam piękny i niepowtarzalny wygląd.

Łupek w XXI wieku

Dekarstwo łupkowe w dzisiejszych czasach to sprawdzian kunsztu każdego dekarza. Jego tajniki znają nieliczni i są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Niemniej jednak znów staje się niezwykle popularne, ponieważ można uzyskać dzięki niemu przepiękny efekt. Niewątpliwą zaletą tego materiału, oprócz estetyki jest jego trwałość. Przykładem tego może być np. wieża kościoła w miejscowości Ediger, którego pokrycie liczy sobie około 500 lat.

Łupek świetnie sprawdzi się na dachach o niespotykanych kształtach, nowoczesnej formie, ale też w tradycyjnych rozwiązaniach nowoczesnej architektury.

Łupek to niezwykły kamień: długowieczny, wytrzymały, estetyczny – stworzony przez naturę, ceniony przez fachowców na całym świecie.