Na rynku

Kiedy wykonawca może uchylić się od odpowiedzialności za wady

Ogólnie przyjętą zasadą jest, że wykonawca robót budowlanych odpowiada za wady wykonanych prac na podstawie tzw. rękojmi za wady. Oznacza to, że wykonawca ponosi odpowiedzialność, jeżeli wykonane roboty mają wady zmniejszające ich wartość lub użyteczność określoną w umowie. Odpowiedzialność wykonawcy z tytułu rękojmi jest niezależna od jego winy, a zatem ma charakter obiektywny. Czy istnieją wyjątki od tej reguły?

Zasady ogólne

Do odpowiedzialności za wady wykonawcy, można stosować częściowo przepisy dotyczące umowy o dzieło, a także przepisy regulujące rękojmię w umowie sprzedaży.
W pewnych sytuacjach odpowiedzialność wykonawcy może być wyłączona, nawet wówczas gdy wykonane prace są wadliwe. Stanowi o tym przepis z art. 655 k.c, zgodnie z którym wykonawca nie odpowiada za wadę wykonanych robót budowlanych np. w razie wadliwości dostarczonych przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń lub w przypadku wykonania robót według wadliwych wskazówek inwestora.

Innymi słowy, jeśli podczas wykonywania robót zamawiający dostarczy wykonawcy wadliwe materiały, maszyny lub urządzenia lub udzieli wykonawcy wadliwych wskazówek co do sposobu wykonywania prac, a następnie w wyniku zrealizowania prac zgodnie ze wskazówkami inwestora czy przy użyciu dostarczonego przez niego wadliwego sprzętu wykonany obiekt ulegnie zniszczeniu lub uszkodzeniu wykonawca ma możliwość uwolnienia się od odpowiedzialności za wady obiektu i żądania umówionego wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części.

Informacja przede wszystkim

Możliwość uwolnienia się przez wykonawcę od odpowiedzialności uzależniona jest od uprzedniego poinformowania inwestora o grożącym niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia obiektu. Wyjątkiem jest sytuacja, w której mimo zachowania przez wykonawcę należytej staranności nie mógł on stwierdzić wadliwości dostarczonych przez inwestora materiałów, maszyn lub urządzeń.

Należyta staranność

Praktyka pokazuje, że wobec wykonawcy jako podmiotu profesjonalnie zajmującego się wykonywaniem robót budowlanych standardy staranności są podwyższone. Oznacza to, że wykonawca będzie wolny od odpowiedzialności za wady, jeżeli nie mógł zauważyć błędów we wskazówkach zamawiającego mimo dołożenia należytej staranności. Jednakże należyta staranność wykonawcy to staranność szczególna, staranność profesjonalisty. Wykonawca powinien zatem dokładnie zbadać wszystko, co otrzymał od inwestora ze szczególną uważnością i zaangażowaniem.

Jeżeli wykonawca nie zachowa takiej staranności, albo nie uda mu się udowodnić, że jej dochował to nie będzie w stanie uwolnić się od ciążącej na nim odpowiedzialności za wady obiektu.

Wskazówki zamawiającego

Wykonawca nie ponosi odpowiedzialności zwłaszcza w razie wadliwości projektu budowlanego, który ma charakter wskazówki zamawiającego. Jednakże sam fakt dostarczenia przez inwestora wadliwej dokumentacji projektowej, nie zwalnia wykonawcy od odpowiedzialności z tytułu rękojmi. ,,Do zwolnienia wykonawcy od odpowiedzialności konieczne jest bowiem, aby jego zachowanie nie naruszało bezwzględnych reguł postępowania, zwłaszcza co do zgodności z zasadami wiedzy technicznej, sztuki budowlanej oraz przepisami ustawy z 1994 r.- Prawa budowlanego”. Wykonawca mógłby także zwolnić się z odpowiedzialności, jeżeli uprzedził inwestora o niebezpieczeństwie nieosiągnięcia zamierzonego rezultatu z przyczyn leżących po stronie inwestora. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku w z dnia 3 kwietnia 2015r. sygn. akt I ACa 990/14).

Kilka innych scenariuszy

Wykonawca nie poniesie odpowiedzialności za wady również wtedy, gdy mimo dołożenia należytej staranności nie był w stanie zauważyć wad projektu. Taka sytuacja będzie miała miejsce, gdy w dokumentacji projektowej są wady, których wykrycie wymaga wiedzy specjalistycznej lub szczegółowej weryfikacji dokumentacji. „Z brzmienia art. 651 k.c. nie sposób wyprowadzić wniosku, iż wykonawca ma obowiązek dokonywać w każdym przypadku szczegółowego sprawdzenia dostarczonego projektu w celu wykrycia jego ewentualnych wad. Wykonawca robót budowlanych nie musi bowiem dysponować specjalistyczną wiedzą z zakresu projektowania; musi jedynie umieć odczytać projekt i realizować inwestycję zgodnie z tym projektem oraz zasadami sztuki budowlanej. Obowiązek nałożony na wykonawcę przez art. 651 k.c. należy rozumieć w ten sposób, że musi on niezwłocznie zawiadomić inwestora o niemożliwości realizacji inwestycji na podstawie otrzymanego projektu lub też o tym, że realizacja dostarczonego projektu spowoduje powstanie obiektu wadliwego. W tym ostatnim przypadku chodzi jednak tylko o sytuacje, w których stwierdzenie nieprawidłowości dostarczonej dokumentacji nie wymaga specjalistycznej wiedzy z zakresu projektowania. (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 marca 2000 r. III CKN 629/98). Wykonawca będzie mógł uwolnić się od odpowiedzialności również wtedy, gdy inwestor jako podmiot profesjonalny, mimo stwierdzenia wystąpienia wady, opóźni się z poinformowaniem wykonawcy o wystąpieniu wady. Zgodnie bowiem z przepisem art. 563 KC Zamawiający będący przedsiębiorcą powinien powiadomić wykonawcę o wadzie fizycznej niezwłocznie po jej stwierdzeniu. W przeciwnym razie, naraża się na utratę uprawnień z tytułu rękojmi, chyba że wykonawca wiedział o wadzie (podstępnie zataił wadę) albo zapewnił zamawiającego, że wady nie istnieją (art. 564 KC).

Oznacza to, że zamawiający występujący w obrocie profesjonalnym również musi wykazać się pewnym aktem staranności w realizacji swoich uprawnień. Brak staranności zamawiającego w niezwłocznym zawiadomieniu wykonawcy o fakcie wystąpienia wady powoduje, że wykonawca ma ułatwioną możliwość zwolnienia się z odpowiedzialności z tytułu rękojmi.

Odpowiedzialności za wady

Należy również zwrócić uwagę na uprawnienie wykonawcy do odmowy usunięcia wady (naprawy działa) lub wymiany na niewadliwe, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez zamawiającego jest niemożliwe albo w porównaniu z drugim możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów. Jeżeli zamawiającym jest przedsiębiorca, przyjmujący zamówienie może odmówić wymiany na rzecz wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają wysokość wynagrodzenia. A zatem wykonawca może odmówić naprawy albo wymiany rzeczy wadliwej na wolną od wad, gdy doprowadzenie do zgodności z umową jest niemożliwe. Niemożliwość ta musi mieć jednak charakter obiektywny zupełny i trwały. Przyczyną odmowy może być też okoliczność, że wymiana czy naprawa wymagałaby nadmiernych kosztów.

Tytułem przykładu warto przytoczyć sytuacje, w której Inwestor wystąpił o wymianę i ponowne położenie tapet, które zawierały kilkumilimetrowe przerwy w narożnikach ściany na łączeniach. Wykonawca odmówił wymiany, ze względu na nadmierne koszty z jakimi wiązałaby się dla niego wymiana tapety. Wykonawca bowiem musiałby zerwać tapety z całego pomieszczenia (ze względu na jej wzór), sprowadzić z zagranicy nową oraz ponownie wytapetować pomieszczenie. W takim przypadku Inwestor nie był uprawniony do odstąpienia od umowy, z uwagi na fakt, że opisana wyżej niezgodność z umową, nie mogła zostać zakwalifikowana jako wada istotna.

Wadą istotną jest taka wada, która wyłącza normalne korzystanie z rzeczy zgodnie z celem umowy, odbiega w sposób zasadniczy od cech funkcjonalnych oraz estetycznych, znacznie obniża wartość, albo polega na znacznym odstępstwie od złożonego zamówienia, przy czym charakter istotności bada się w zależności od ustalonego stanu faktycznego (por. wyr. SN z 6 października 2006 r., V CSK 198/06, L, (K. Kołakowski, w: Bieniek, Komentarz. Zobowiązania, 2011, t. II).

W takim przypadku Inwestorowi pozostało tylko uprawnienie do obniżenia ceny.
Tak jest oczywiście tylko wówczas, gdy strony nie uregulują odpowiedzialności Wykonawcy w inny sposób. Zgodnie z art. 473 par. 1 Kodeksu cywilnego, dłużnik może przez umowę przyjąć odpowiedzialność za niewykonanie lub za nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu oznaczonych okoliczności, za które na mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi.

Mądry wykonawca przed budową

Jak widać, Wykonawca ma szereg możliwości aby uchylić się od odpowiedzialności za wady, w taki sposób, aby zredukować do minimum swoją odpowiedzialność oraz uchronić się przed nadmiernymi kosztami ich usunięcia. Dlatego warto by był świadomy swoich praw i rozważnie zawierał umowy.

Katarzyna Podyma Kancelaria Radcy Prawnego
Katarzyna Podyma
Kancelaria Radcy Prawnego
Plac Wolności 3/4a, 40-078 Katowice
tel. 32 400 89 91
tel. kom. 500 195 706
kp@katarzynapodyma.com
www.katarzynapodyma.com

5/5 - (1 vote)

Data publikacji: 13 sierpnia, 2017

Autor:

5/5 - (1 vote)


Komentarze


Udostępnij artykuł

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Podobne artykuły