Kształcenie dorosłych w pytaniach i odpowiedziach

Czym charakteryzuje się nowa forma kształcenia zawodowego dla dorosłych?

Od 1 września 2012 roku dokonana została znacząca zmiana w systemie kształcenia osób dorosłych, związana z dynamicznie zmieniającym się rynkiem pracy i jego wymogami. Podstawą nowego podejścia w tym zakresie jest wyodrębnienie w danym zawodzie kwalifikacji, czyli określonych obszarów oczekiwanych efektów kształcenia, których osiągnięcie przez słuchaczy potwierdzone będzie świadectwem, wydanym przez okręgową komisję egzaminacyjną, po zdanym egzaminie w zakresie danej kwalifikacji.

Kto może być słuchaczem i korzystać z kursów kwalifikacyjnych?

Osoby dorosłe – mające 18 lat i nieobjęte obowiązkiem nauki – mają, jak dotychczas, możliwość uzyskania lub podwyższenia poziomu wykształcenia ogólnego w szkołach dla dorosłych (szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum ogólnokształcące). Rzeczą nową jest stworzenie możliwości uzyskania lub uzupełnienia kwalifikacji zawodowych w formach pozaszkolnych, w bardziej elastycznym systemie kształcenia ustawicznego, w tym na kwalifikacyjnych kursach zawodowych. Można w ten sposób zdobyć określoną kwalifikację zawodową w krótki i dogodny dla słuchacza sposób.

Gdzie znaleźć wykładnię prawną kształcenia dla dorosłych?

Rodzaje form pozaszkolnych oraz warunki, organizację i tryb prowadzenia kształcenia ustawicznego w tych formach określa szczegółowo:   rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych. Wszystkie wskazane powyżej formy pozaszkolne stwarzają możliwość elastycznego, dostosowanego do potrzeb i możliwości osób dorosłych podnoszenia kwalifikacji zawodowych i kompetencji ogólnych. Wychodzą naprzeciw oczekiwaniom rynku pracy – zarówno pracodawców, jak i osób poszukujących zatrudnienia.

Co z osobami, które już pracują w zawodzie, a nie maja tych umiejętności potwierdzonych stosownymi dokumentami?

By oferta skierowana do osób dorosłych była jak najszersza i umożliwiała wszystkim zainteresowanym podnoszenie wiedzy ogólnej i kwalifikacji zawodowych, zmodernizowano także system egzaminów eksternistycznych, co zostało szczegółowo określone w rozporządzeniu z 11 stycznia 2012 r. w sprawie egzaminów eksternistycznych. Oprócz dotychczas dostępnych egzaminów eksternistycznych z zakresu szkoły podstawowej dla dorosłych, gimnazjum dla dorosłych oraz liceum ogólnokształcącego dla dorosłych, rozporządzenie wprowadza także nowy egzamin eksternistyczny z zakresu wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla zasadniczej szkoły zawodowej.

Przepisy nowego rozporządzenia wprowadzają również egzamin eksternistyczny zawodowy, umożliwiający osobom mającym doświadczenie zawodowe potwierdzenie pojedynczych kwalifikacji w zawodzie, bez konieczności uczestniczenia w kwalifikacyjnym kursie zawodowym oczywiście spełniając określone warunki. Uzyskanie dyplomu potwierdzającego posiadanie pełnego zawodu możliwe będzie po zdobyciu wszystkich kwalifikacji wyodrębnionych w danym zawodzie oraz odpowiedniego poziomu wykształcenia. W ślad za zmianami obowiązującymi w szkolnictwie zawodowym od 1 września 2012 roku opracowane zostały nowe podstawy programowe we wszystkich zawodach, które uwzględniają min. kształcenie osób dorosłych. Obecnie opracowywane są projekty dotyczące wyposażenia stanowisk w danych zawodach, które będą musiały spełniać jednostki kształcące w danych zawodach.

W jakim kierunku zmierza kształcenie zawodowe?

W moim przekonaniu ze względu na długi okres kształcenia, jego koszty jak również potrzeby zmieniającego się rynku pracy zakres kształcenia szerokoprofilowego będzie stopniowo zawężany. Szkolnictwo zawodowe szczególnie osób dorosłych zmierza w kierunku kształcenia w wąskich specjalizacjach, realizowanych w krótkich cyklach w zakresie potrzebnym aktualnie na rynku pracy. Działania, które realizowane są w zakresie kształcenia zawodowego zmierzają do tego, aby wszyscy pracujący w danym zawodzie posiadali udokumentowane kwalifikacje oparte o zapisy znajdujące się w standardach wymagań określonych kwalifikacji. Standaryzacja w kształceniu ma za zadanie ujednolicenia poziomu kształcenia i co za tym idzie podnoszenia wiedzy i umiejętności uczniów i słuchaczy. W następnym numerze m.in.: kształcenie zawodowe krok po kroku, zasady egzaminów eksternistycznych, inne formy w kształceniu zawodowym osób dorosłych.

Bogusław Szumilas
kier. CKU w Garbatce-Letnisku