Łupek – na dach, elewację i podłogę

Łupek jest materiałem o wielu zaletach praktycznych i estetycznych. To kamienne pokrycie od stuleci wykorzystywano głównie na dachach, ale ostatnimi czasy równie chętnie stosuje się go na elewacjach i wnętrzach domów.

Łupek jest skałą osadową o dosyć zróżnicowanym składzie. Jego zaletami są wysoka wytrzymałość i doskonała oddzielność, dzięki której skała da się łupać na cienkie płyty. Właśnie z tych płyt wykonuje się pokrycia dachów i elewacji. Materiał ten był wykorzystywany od dawien dawna przy budowie kościołów i warowni z powodu jego długowieczności – potrafi przetrwać na dachu 200-500 lat, na co dowody można znaleźć w postaci wciąż istniejących budowli.

Więcej informacji na ten temat znajdziesz w artykule: https://fachowydekarz.pl/index.php/warsztat/1784-dzikie-krycie-naturalna-harmonia-i-piekno-na-dachu.html

Łupek na dachu

Krycie dachów tą metodą przyszło do naszego kraju z Europy Zachodniej, gdzie materiał ten był i jest wykorzystywany od setek lat. We Francji i Niemczech wypracowano nawet specyficzne szkoły techniki układania łupka wykorzystujące wzory i szablony charakterystyczne dla konkretnych regionów.

Zaletą tego materiału jest to, że można go układać na różne sposoby, co pozwala łatwo dopasować go do każdego dachu. Najbardziej ekskluzywną i zarazem najtrudniejszą techniką układania łupka jest krycie dzikie; gdzie każdy kamień jest wykonany ręcznie przez dekarza. W ten sposób można kryć dach nawet o najbardziej skomplikowanym kształcie, robić łuki, kopuły lub “falujące” połacie.

Do krycia dachów i okładania elewacji łupek sprzedawany jest w formie gotowych do układania płytek o grubości od 3 do 16 mm. Ich kształt i wielkość uzależniony jest od stylu krycia i kąta nachylenia dachu. Wyjątkiem od tej zasady jest krycie dzikie, do którego kamień każdorazowo jest obrabiany i formowany wprost na placu budowy z surowych płyt.

Ciężar pokrycia z łupka naturalnego mieści się w przedziale 25-50 kg/m2 – waży mniej niż tradycyjna ceramiczna dachówka karpiówka, ważąca ok. 45-70 kg/m2.

Układanie łupka odbywa się na pełnym deskowaniu, pokrytym papą lub membraną dachową. Można go też układać na łatach przy kryciach prostokątnych i ich odmianach (karpiówka, oktagonalny, caro). Ocieplenie układa się tradycyjnie, między krokwiami. Same płytki natomiast przybija się do połaci gwoździami (zaleca się używać gwoździ miedzianych, nierdzewnych, ogniowo ocynkowanych) lub montuje się na hakach.

Wieża kościoła w miejscowości Ediger – pokrycie z łupka liczy sobie około 500 lat

Należy pamiętać, że o przydatności łupka na pokrycie dachowe może zdecydować producent wyłącznie na podstawie badań laboratoryjnych i przeprowadzonych testów. Kamień bowiem – nawet pochodzący z jednej kopalni – może mieć różne właściwości fizyczno-chemiczne. Na pokrycie dachowe nadaje się jedynie specjalnie wyselekcjonowany łupek: nie może się rozwarstwiać ani pękać przy otworach montażowych.

Łupek na elewacje

W tym przypadku zastosowanie łupka może być wykonywane na kilka sposobów.

• murowane – robi się je podobnie jak ściany z cegły klinkierowej. Stosuje się na nie łupek w formie małych bloczków skalnych; o różnych rozmiarach, ale zwykle zbliżonych do klasycznych cegieł, tyle, że o nieregularnym kształcie.
• fasady słupowo-ryglowe, wentylowane, ocieplane, deskowane, z okładziną z łupka. Technika przy ich wykonywaniu nie różni się specjalnie od technik dekarskich i wykonywana jest z zachowaniem zasad obowiązujących dla dachowych pokryć łupkowych. Wykorzystuje się tu kamienie o dowolnym kształcie (szablonie) i formacie (wielkości) – z powodzeniem można stosować mniejsze formaty łupku, gdyż elewacja nie jest tak newralgicznym fragmentem budynku jak dach.
• okładziny kurtynowe – i w tym przypadku są to konstrukcje słupowo-ryglowe, ocieplane i wentylowane. Różnica polega na zastosowaniu innego rodzaju łupka i bardziej zaawansowanych technik montażu . Wykorzystuje się skałę iłową (materiał bardzo trwały, ale kruchy) a płytki mają zwykle 4-6 mm; to. Z powodu kruchości do elewacji “kurtynowych” używa się innego typu łupka – kwarcytowego, który jest materiałem dużo mocniejszym i trwalszym. Do montażu łupków stosuje się aluminiowy ruszt i specjalistyczne wieszaki.

Elewacja z łupka nadaje budynkowi wiele urody, niestety nie należy do najtańszych, dlatego jeśli nie można sobie pozwolić na wykonanie z niego pełnej elewacji, można zrobić to na wybranych fragmentach domu, np. przy kominach, opaskach wokół okien i drzwi czy cokołów.

Łupek na podłodze i wewnątrz budynków

Piękno łupka można utrwalić również na posadzkach lub ogrodowych ścieżkach. Do tego przeznaczenia łupek dostarczany jest w postaci gotowych płyt lub jako surowiec do obróbki. Zazwyczaj łupek podłogowy ma obrobioną płaszczyznę (szlifowaną lub szczotkowaną) i krawędzie (cięte, łupane, łamane), a jego grubość wynosi od 10 do 40 mm.

Ułożenie posadzki z kamienia naturalnego to zadanie dla fachowców, dlatego powinna się tym zająć profesjonalna ekipa, mająca doświadczenie w tego typu realizacjach. Płyty kamienne są ciężkie, dużo bardziej niż inne materiały na posadzkę, w związku z tym trudniejsze do ułożenia. Potrzebne są też profesjonalne narzędzia, np. piła diamentowa.

Posadzka przyklejana jest do podłoża specjalnym klejem do kamienia. W przypadku instalacji posadzki na ogrzewanie podłogowe, stosuje się klej oraz fugę elastyczną. W kuchni oraz łazience warto użyć zmywalnej fugi epoksydowej, która nie wykrusza się i nawet po kilku latach wygląda jak nowa. W celu zapewnienia podłodze odpowiedniej stosuje się pod nią dwa lub trzy centymetry podkładu ze styropianu lub polistyrenu ekstrudowanego. Gdy mamy do czynienia z ogrzewaniem podłogowym wystarczy zastosować ten ostatni materiał z matą odbijającą ciepło.

Łupek nadaje budynkowi i wnętrzom niepowtarzalnego wyglądu. Warto z nim poeksperymentować.

ASZ