Miękki kosz dachowy

Jak wiemy głównym zadaniem kosza dachowego jest odprowadzanie wody z przecinających się połaci dachowych. Miękkie kosze dachowe, czyli takie, które ułożone są z dachówki karpiówki, dają niepowtarzalny efekt estetyczny ale wymagają czasochłonności i staranności podczas prac montażowych.

Stąd też alternatywą dla miękkich koszy dachowych są gotowe kosze wykonane z blach stalowych ocynkowanych, cynkowo-tytanowych, miedzianych lub aluminiowych powlekanych. Jednak są inwestorzy, którzy nie dopuszczają innych koszy, jak tylko te, które układane są na miękko. Niejednokrotnie wymagania w tym zakresie wynikają z przepisów o ochronie zabytków lub uwarunkowań architektonicznych. Warto zatem odświeżyć zagadnienie. Zwróćmy uwagę, że miękkie kosze, w porównaniu z innymi konstrukcjami tego typu, nie wymagają przerywania ciągłości połaci dachu, a co za tym idzie, mniejsze jest ryzyko jego rozszczelnienia. Dekarze wiedzą bowiem, że każde połączenie dwóch połaci, które schodzą się pod kątem mniejszym niż 180°, stanowi miejsce, które jest szczególnie narażone na powstawanie nieszczelności. Woda pochodząca z opadów deszczu, czy też powstała w efekcie topnienia śniegu, może więc przenikać do wnętrza domu. Sytuacja tego typu dotyczy zarówno dachów wielospadowych jak i dwuspadowych z lukarnami. Tym sposobem kosz, znajdujący się na styku połaci, odgrywa znaczącą rolę w konstrukcji dachu.

Jak już wiemy kosz dachowy na miękko wykonać możemy przy użyciu dachówki karpiówki. Jednak pamiętajmy, że używana jest również dachówka klinowa oraz docinane dachówki połaciowe (3/4, 5/4 czy ½). To właśnie dzięki dachówce klinowej unikane są przenikania połaci i docinania. Zyskuje się dokładniejsze ułożenie kosza oraz eliminowanie ewentualnych „spiętrzeń” dachówek. Ogranicza się również docinanie, a raczej szlifowanie spodu dachówki. Niemniej w koszach miękkich docinania muszą wystąpić. Na jednym dachu niejednokrotnie znajduje się nawet kilka koszy, które łączą się ze sobą. Konstrukcje tego typu muszą być wykonane z uwzględnieniem doświadczenia i przygotowania dekarskiego. Pośpiech nie jest również wskazany.

Karpiówka, a co za tym idzie konstrukcja kosza, może być układana z uwzględnieniem dwóch sposobów – w łuskę lub koronkę. W przypadku układania dachu w łuskę dachówki wystają jedna spod drugiej mniej niż w połowie ich nominalnej długości. Większa część dachówki zostaje więc schowana pod dachówkami, które ułożone są o rząd wyżej. Istotne jest, że wyższy rząd dachówek jest przesunięty względem niższego o pół szerokości w taki sposób, że dachówki w rzędzie wyższym stykają się jedna z drugą dokładnie w połowie szerokości dachówki w rzędzie poniżej. Zasada ta nie jest niczym nowym bowiem dachówkę karpiówkę, bez względu na sposób (w łuskę czy w koronkę) i miejsce na dachu, układa się zawsze z przesunięciem o pół.

W drugim sposobie układania karpiówek w tzw. koronce, dachówki na połaci widoczne są niemal na całej długości ale pod każdym rzędem wystają jeszcze niewielkie fragmenty dachówek. Na każdej łacie wiszą dwa rzędy dachówek. Pierwszy z nich, spodni, wisi noskami zaczepiony na łacie, zaś drugi o charakterze wierzchnim, zaczepiony jest noskami na górnej krawędzi dachówek rzędu spodniego z uwzględnieniem przesunięcia o pół szerokości dachówki. Dachówki w rzędzie wierzchnim stykają się jedna z drugą dokładnie w połowie szerokości dachówki w rzędzie spodnim. Na kolejnych łatach dachówki układane są w taki sposób, że dachówki spodnie na wszystkich łatach połaci leżą dokładnie jedna nad drugą. W identyczny sposób ułożone są dachówki wierzchnie.

Wykonując kosz miękki w łuskę rozpoczynamy od kosza na okapie. Układana jest dachówka uszczelniająca kosz oraz dwie dachówki koszowe. Kolejną warstwę stanowi rząd dachówek połaciowych, który jest zakończony dachówkami klinowymi w celu łagodnego przejścia w połać. Tym sposobem mamy już kompletny okap kosza, po czym można trasować linię jego podziału. Na każdy rząd dachówek połaci przypadają dwa rzędy dachówek kosza. Mogą być już układane kolejne warstwy dachówek, zakończone modelami klinowymi. Mając kolejną warstwę dachówek trasowane są następne warstwy.

Dachówki powinny być układane na pełnym podkładzie konstrukcyjnym z deski koszowej. Pamiętajmy aby nie docinać elementów poniżej 80 mm szerokości. Ważne jest również aby dachówki były docinane mechanicznie.

W przypadku kosza nie stosuje się gwoździ ani wkrętów jako elementów bezpośrednio mocujących dachówki. Dachówki, szczególnie te docinane, które nie mają zaczepów, mocuje się za pomocą druta miedzianego do deski koszowej lub najbliższej łaty. Chcąc zapewnić pewność a zarazem trwałość połączenia warto zastosować elementy mocujące odporne na działanie czynników zewnętrznych, nie ulegające korozji, a co za tym idzie, trwałe.

O efekcie końcowym miękkiego kosza dachowego, z resztą podobnie jak i w przypadku innych koszy, decyduje również odpowiednie przygotowanie konstrukcji drewnianej, a także foliowanie, deskowanie, wybór zarówno typu jak i sposobu formowania dna kosza itp.

Nakład pracy jaki musimy ponieść daje efekty w postaci niebanalnej estetyki budynku, jego prestiżu, no i oczywiście odpowiedniego wynagrodzenia dla dekarza. To właśnie od wiedzy i umiejętności dekarza całkowicie zależy jakość wykonania dachu.

Miękki kosz dachowy

Dążenie do pełnej satysfakcji z posiadania najważniejszej – piątej elewacji, czyli dachu prowadziło inwestora do wymyślania najdziwniejszych form wyróżniających jego budynek z otoczenia.

owania sposobów krycia takich dachów w sposób długotrwale skuteczny. Miejsce przenikania się połaci dachowych zwane koszem jest jednym z najtrudniejszych elementów dachu zarówno dla cieśli – krokiew koszowa jak i dla blacharzy lub dekarzy – pokrycie dachu. W zależności od rodzaju używanego pokrycia będą występowały różne sposoby „spotykania” się połaci dachowych w koszu. W zasadzie można podzielić te „sposoby” na dwie grupy: na „ostro” i na „miękko”.

Kosz na „ostro” daje widoczną linię przenikania się połaci dachowych. Na ten rodzaj kosza skazane są pokrycia faliste. Pokrycia płaskie – np. dachówka karpiówka mogą być w koszach układane również na „miękko”. Są one bardzo estetyczne – pokrycia łukowo łączy się ze sobą, brak jest optycznego podziału dachu na połacie oraz nie ma widocznych innych materiałów np. blachy.

Kosze miękkie z karpiówki możemy podzielić na przewiązane i równomierne.

W koszu przewiązanym tylko niektóre dachówki koszowe podlegają obróbce docięcia (ostrzenie) i szlifowania w klin powierzchni gdy nie mamy dachówek klinowych.

W koszu równoramiennym wszystkie dachówki koszowe są cięte w stożek.

Duży nakład pracy, zwiększone zużycie dachówki powodują potrzebę użycia odpowiednich materiałów dodatkowych np. drutów wiązałkowych, wkrętów i gwoździ ze stali nierdzewnej. Przez odsłonięcie cięciem naturalnej barwy surowca we wnętrzu dachówki na miękkie kosze powinny być używane dachówki naturalne, a jeśli angobowane to barwione w masie. Koszt wykonania 1 mb kosza na miękko to cena ustalana indywidualnie i jest 5-6 razy wyższa niż koszt 1 m² pokrycia dachu.

Specjalistów w tej dziedzinie jest niewielu. Wypracowanych sposobów układania jest kilkadziesiąt.

Akademia Sztuki Dekarskiej ALPODACH w Żarach w swoim programie edukacyjnym ma moduły szkoleniowe również w miękkich koszach dając szansę na naukę i trening w tym najszlachetniejszym wykonawstwie.

Mieczysław Kurałowicz
www.alpodach.pl

Kolejne etapy układania miękkiego kosza dachowego