Montaż paneli dachowych na rąbek

Blachy na tzw. rąbek stojący to jedna z najstarszych technologii stosowanych w budownictwie. Ten tradycyjny kształt jest obecnie oferowany w formie paneli o dowolnej długości. Łączy się je na zatrzask bez konieczności zaginania rąbka. Każdy panel ma gotowe otwory montażowe ułatwiające mocowanie do konstrukcji. Ponadto zastosowanie wzdłużnego profilowania ma za zadanie ograniczyć ewentualne pofalowanie powierzchni na skutek rozszerzalności termicznej materiału.

Transport i przechowywanie paneli dachowych

Transport paneli dachowych powinien się odbywać specjalnie przygotowanym do tego celu samochodem z otwartą platformą, ułatwiającą załadunek i rozładunek. Arkusze nie mogą wystawać poza obrys auta, gdyż grozi to ich uszkodzeniem. Podczas przewożenia paczki należy bezwzględnie zabezpieczyć przed przesuwaniem i zamoczeniem. W trakcie rozładunku powinno się używać specjalistycznego sprzętu lub skorzystać z pomocy odpowiedniej liczby osób, aby nie dopuścić do deformacji paneli. Wykluczone jest przesuwanie jednego arkusza po drugim lub ciągnięcie go po ziemi. Jeżeli na panelach powstały zadrapania lub otarcia, należy je zabezpieczyć specjalną farbą zaprawkową. Poza tym szczególną uwagę warto zwrócić na rozładunek w warunkach zimowych, kiedy towar trzyma się w ogrzewanych magazynach. Blachy powinno się przechowywać w suchych i przewiewnych pomieszczeniach, nie dopuszczając do kondensacji wilgoci pomiędzy poszczególnymi panelami. Paczek nie wolno układać bezpośrednio na ziemi, lecz na klockach o wysokości ok. 20 cm. Jeżeli panele mają być składowane dłużej niż trzy tygodnie od daty produkcji, należy poszczególne arkusze przełożyć przekładkami tak, aby umożliwić swobodną cyrkulację powietrza. Folię ochronną trzeba usunąć już na etapie montażu, a składowane materiały chronić przed wilgocią i słońcem. Nieprzestrzeganie tych zasad może powodować trudności w usuwaniu folii oraz powstanie na panelach zabrudzeń po kleju.

Niezbędne narzędzia

Do montażu paneli dachowych na rąbek potrzebna jest głównie wkrętarka z regulacją siły dokręcania, wyposażona w końcówkę krzyżakową i nasadkę do wkrętów samowiercących. Poza tym do docinania arkuszy należy używać tylko nożyc ręcznych lub skokowych (nibler). Niedopuszczalne jest natomiast stosowanie szlifierki kątowej. Powoduje ona znaczną degradację powierzchni ciętych, a osadzający się na dachu snop iskier sprzyja powstawaniu korozji. Panele na rąbek trzeba przykręcać do konstrukcji przy pomocy wkrętów z łbem talerzykowym. Konstrukcja dachu Montaż paneli dachowych może odbywać się zarówno na konstrukcjach z pełnym deskowaniem, jak i wentylowanych. Nabijanie łat należy rozpocząć od okapu. Pierwszą umieszcza się przy desce czołowej, a następne w górę, co 200–300 mm. Przy szczycie dachu ostatnią łatę przytwierdzamy w sposób umożliwiający przymocowanie obróbki podgąsiorowej. Ruszt drewniany lub pełne deskowanie, zgodnie z zaleceniami, powinny być zbudowane z:

• kontrłat o wymiarach 40 x 50 mm; dopuszczalne jest także stosowanie tych o wymiarach 25 x 50 i 32 x 50 mm,
• łat – 32 x (80/100/120) lub 25 x (100/120) – w zależności od rozstawu krokwi i kąta nachylenia dachu.

Wykorzystane do tego celu drewno (co najmniej klasy II) musi zostać zaimpregnowane (środkami neutralnymi). Kontrłaty służą do mocowania folii dachowej do krokwi. Z kolei do łat montowane są bezpośrednio panele dachowe na rąbek. Na rys. 1 przestawiono najczęściej spotykane rozwiązania konstrukcyjne pokryć dachowych. Przyjęcie określonego modelu oraz dobór poszczególnych materiałów powinny prowadzić do:

• uproszczenia konstrukcji,
• maksymalnego wykorzystania właściwości zastosowanych materiałów,
• uzyskania spodziewanego efektu użytkowego.

W przypadku nowych rozwiązań, gdzie dach jest nieodeskowany, a zastosowana folia wstępnego krycia (FWK) ma wysoką paroprzepuszczalność – powyżej 1000 g/m2/24 h (Sd poniżej 0,3 m), warstwa ocieplenia montowana pomiędzy krokwiami może się stykać z FWK. Dach „oddycha” wtedy całą powierzchnią, więc zbędna jest pustka powietrzna. Do ocieplania wykorzystuje się całą wysokość krokwi. FWK można montować, przekładając ją przez kalenicę, co eliminuje stosowanie uszczelek. Dach deskowany wymaga użycia kominków wentylacyjnych w pobliżu kalenicy (1 szt. o średnicy 10 cm na 30–40 m2 połaci dachowej). Zbliżony efekt uzyskuje się dzięki wykorzystaniu kratek wentylacyjnych w szczycie budynku – dolna pustka powietrzna powinna wówczas wynosić 2–4 cm.

Zastosowanie rozwiązań konstrukcji dachowych w budownictwie mieszkaniowym

Montaż folii dachowych

Przy instalowaniu FWK należy przestrzegać zaleceń producenta, zwracając jednocześnie szczególną uwagę na otwory pod okna dachowe i kominy. Na okapie folia może być instalowana: do rynny, gdzie mogą spływać ewentualne skropliny lub pod rynnę – skropliny spływają pod nią, ale za to czapy śnieżne lub lodowe nie zatykają szczeliny wentylacyjnej przy okapie. Folia powinna być montowana równolegle do okapu. Ważne, aby kolejna jej warstwa nachodziła na poprzednią na ok. 100 mm. Wyroby na długości łączy się w miejscu mocowania kontrłaty i należy je podkleić taśmą dwustronnie klejącą. Niezależnie od sposobu zamontowania termoizolacji, od strony „ciepłej” powinna być zainstalowana folia paroizolacyjna, a jej łączenia klejone taśmami samoprzylepnymi. Zasadą jest, by folie paroizolacyjne polietylenowe (PE) stosowane były tam, gdzie umieszczono FWK o wysokiej paroprzepuszczalności.

Przygotowanie do montażu

Przed rozpoczęciem prac należy sprawdzić, czy kalenica i okap są proste, a przekątne dachu równe. Trzeba pamiętać, że bazą do montażu będzie okap, a panele zostaną zamontowane prostopadle do niego. Warto również zwrócić uwagę na strefy zaciemnione (rys. 3), ponieważ to miejsca szczególnie narażone na oddziaływanie wiatru. Panele powinny być tam mocowane do każdej łaty. Szerokość tego obszaru można wyznaczyć jako 0,1 b (gdzie b oznacza długość połaci) lub dla uproszczenia przyjąć, że będą go stanowić dwa skrajne panele z każdej strony. Przyjmuje się, że w strefach brzegowych liczba wkrętów powinna wynosić 8, natomiast w środkowych 4–5 szt./m2.

Kierunek montażu paneli dachowych na rąbek

Kierunek mocowania paneli może być dowolny – od prawej strony do lewej lub na odwrót, ku listwie z otworami montażowymi. Zasadą, na którą jednak warto zwrócić uwagę, jest układanie paneli w kierunku przeciwnym do najczęściej występujących w okolicy wiatrów.

Mocowanie paneli dachowych na rąbek

Przed montażem paneli należy pamiętać o zamocowaniu obróbek. Arkusze montuje się zawsze prostopadle do okapu. Panel startowy zaleca się montować z podwinięciem dolnej krawędzi i zaczepić o zamontowaną wcześniej listwę startową. Należy pamiętać, aby zostawić przerwę dylatacyjną – panele pod wpływem temperatury będą się kurczyć i rozszerzać, co może doprowadzić do niepożądanych pofalowań na dachu. Na rynku dostępne są specjalnie przygotowane arkusze z wyciętymi zamkami, które znacznie przyspieszają pracę na dachu (np. w ofercie Blachy Pruszyński). Takie rozwiązanie jest estetyczne, zapobiega zbieraniu się nieczystości i przedwczesnemu starzeniu się blachy. Utrzymanie kąta 90° względem okapu ma decydujące znaczenie dla dalszych prac. Jeżeli ten etap nie będzie wykonany starannie, następne panele będą układały się nierówno, a na linii okapu powstaną tzw. zęby, które w pewnym stopniu mogą zostać zakryte obróbką – wiatrownicą. Do montażu stosuje się specjalne wkręty z łbem talerzykowym, wkręca się je na środku otworu montażowego. Należy pamiętać, że panele na dachu będą „pracowały”, dlatego łącznik należy wkręcić do oporu, a następnie odkręcić o 0,5 obrotu. W ten sposób możliwy będzie swobodny ruch pokrycia na skutek rozszerzalności cieplnej materiału, zapobiegający pofalowaniu powierzchni paneli.

Rynny koszowe

Rynny koszowe montowane są na styku dwóch połaci, w miejscu tzw. koszy zlewnych. Ich zadaniem jest odprowadzenie wód deszczowych do rynny. Mocuje się je przed instalacją paneli. Podczas łączenia rynien koszowych na długości zakład musi wynosić min. 200 mm, a sama rynna powinna zachodzić z każdej strony po 250 mm pod samo pokrycie. Po dopasowaniu i zamontowaniu obróbki, należy również ustalić odstęp pomiędzy arkuszami schodzących się połaci, przy czym nie może on być mniejszy niż 200 mm.

Kolejność montażu paneli

W sytuacji, kiedy połać przekracza dopuszczalną długość paneli – 7 m, konieczne jest ich połączenie na długości. W takiej sytuacji arkusze układa się naprzemiennie (kolejność tej czynności została pokazana na rys. 4. Na połączeniu paneli 1, 2, 3 konieczne jest wycięcie zamków w panelu nr 1. Miejsca nacięć zaznaczone są kółkiem – należy usunąć zamki dla paneli nr 1, 3, 5, 7 i 9. Przyjmuje się, że odległość pomiędzy łączeniami powinna wynosić 700 mm, a szerokość zakładu w zależności od spadku:
• większego niż 15° – 200 mm,
• mniejszego niż 15° – 400 mm.
Zamek wycina się – jak pokazuje rys. 5 – z obydwu stron, razem z grzbietem, na długości koniecznego zakładu. Po założeniu górnego arkusza połączenie można zaklepać (na długości zakładu) gumowym młotkiem lub zaginarką w taki sposób, aby móc zatrzasnąć zamek kolejnego arkusza.

Mocowanie wiatrownic

Wiatrownice mają za zadanie osłonić krawędzie boczne dachu i montowane są po zamocowaniu paneli dachowych. Jeżeli po ułożeniu arkuszy do krańca dachu ostatni panel nie kończy się listwą z otworami montażowymi, to zalecane jest zamocowanie go do kontrłaty szczytowej. Wzdłuż krawędzi instaluje się dodatkową listwę o wysokości 31 mm, do której zostanie zamontowany panel i obróbka. Po dopasowaniu szerokości, panel trzeba dociąć, zostawiając ok. 30 mm zapasu na podgięcie krawędzi o 90°.
Następnie w tej części należy nawiercić otwory montażowe tak, aby wkręt miał 2–3 mm luzu roboczego. Tak przygotowany arkusz instaluje się do przymocowanej wcześniej kontrłaty. Obróbka szczytowa może być wykonana z jednej lub, jak pokazano na rys. 6, z dwóch części: wiatrownicy bocznej i górnej. Zamiast kontrłaty można zastosować odpowiednio wyższą deskę szczytową.

Kalenica

Kalenica zabezpiecza grzbiet dachu oraz krawędzie, gdzie spotykają się dwie połacie pod kątem wypukłym. Jej mocowanie musi być tak rozwiązane, aby umożliwić pokryciu dachowemu oraz ociepleniu swobodne „oddychanie” poprzez pustki powietrzne. Najwygodniejszym rozwiązaniem jest zamocowanie listwy wentylacyjnej podkalenicowej. Powinna być przymocowana do samego panelu bez przykręcania do podkonstrukcji, aby nie zatrzymywać pracy termicznej paneli. Warto skorzystać z rozwiązania, gdzie pas FWK o wysokiej paroprzepuszczalności przykleja się do krawędzi blach dachówkowych. Brzegi kalenicy zamyka się zakończeniami. Montaż odbywa się na za pomocą obróbki pośredniej, która mocowana jest wkrętami samowiercącymi do połaci. Do tak przygotowanej konstrukcji przytwierdza się kalenicę. To rozwiązanie nie wymaga stosowania uszczelek. Ostatnią łatę należy zamontować ok. 10 cm poniżej kalenicy w taki sposób, aby obróbka pośrednia była zamocowana tylko do paneli. Ze względu na rozszerzalność cieplną materiału trzeba unikać połączenia obróbki z ostatnią łatą. Dzięki temu pokrycie ma zapewnioną możliwość kompensacji ewentualnych naprężeń.

Obróbka ogniomuru

Na rys. 7 przedstawiono przykładowe rozwiązanie obróbki przyściennej. Jej montaż odbywa się na listwie pośredniej, stosowanej również podczas wykonania kalenicy. Wszystkie obróbki osłaniające krawędzie dachu zlokalizowane są w pasach krawędziowych. To właśnie tam występują największe obciążenia spowodowane ssaniem wiatru, dlatego należy je mocować min. co 35 cm.

Bariera śniegowa

O zainstalowaniu barier śniegowych decydują lokalne warunki klimatyczne oraz doświadczenia wynikające z eksploatacji innych obiektów wybudowanych w okolicy. W zależności od obfitości opadów, zmian pogodowych i ukształtowania dachu mogą one być montowane w jednym lub kilku rzędach, w odległości ok. 1 m od okapu i na wysokości podpory krokwi (murłaty). W przypadku zamocowania barier i większej ilości śniegu nagromadzonego w ich rejonie należy się liczyć ze znacznym obciążeniem połaci dachowej (od 20 do 40%).

Konserwacja

Dach z paneli na rąbek w zasadzie nie wymaga specjalnych zabiegów konserwacyjnych. Niemniej jednak, bez względu na lokalizację budynku, jego okładziny ścienne i dachowe muszą podlegać regularnym przeglądom i konserwacjom przynajmniej raz w roku, aby zapobiec ryzyku przedwczesnego zestarzenia się. Ponadto, z powierzchni paneli należy usuwać elementy, uszkadzające powłokę organiczną blachy:

• liście – gnijąc, powodują jej odbarwienia;
• warstwy pyłów przemysłowych (np. z zakładów wapienniczych, cementowni, hut i kopalń) – stają się niebezpieczne, wchodząc w reakcje z wodą.

Ewentualne ubytki w powłoce trzeba oczyścić i zamalować specjalnymi farbami zaprawkowymi.