Ciesielskie konstrukcje dachowe


Ciesielskie konstrukcje dachowe są to drewniane dachy strome, w skład elementów których wchodzą wiązary. Wiązania dachowe zbudowane są z dwóch krokwi oraz elementów dodatkowych: jętek, kleszczy, płatwi, słupów, mieczy, czy zastrzałów. Jeśli występują wszystkie powyższe elementy mamy do czynienia z wiązarami pełnymi, jeśli natomiast brakuje któregoś elementu – z wiązarami pustymi. Więźby dachowe mogą być zbudowane wyłącznie z wiązarów pełnych lub z pełnych i pustych.

Można je podzielić ze względu na układ elementów konstrukcyjnych na:

  • rozporowe;
  • z płatwiami;
  • wieszarowe.

Powyższe elementy stosowane są przy rozpiętościach do 12 m, powyżej tej wartości stosowane są drewniane dźwigary dachowe.

Wiązary rozporowe
Składają się z krokwi zamocowanych na dolnych podporach. Ich nazwa pochodzi od powstającej w wyniku przenoszenia obciążeń dużej reakcji poziomej – składowa ta działająca na podporę zwana jest rozporem. We współczesnych ustrojach dachowych siły poziome przekazywane są bezpośrednio na ściany zewnętrzne budynku poprzez murłaty, a dalej wieńce stropowe (kiedy występują stropy żelbetowe lub stropy na belkach stalowych). Gdy wiązar oparty jest na ściankach kolankowych, należy dodatkowo sprawdzić wielkość przekazywanej siły. Może się bowiem okazać, że jest ona zbyt duża. Należy wówczas zastosować dodatkowe elementy w postaci żelbetowych słupków, tak aby siły rozporowe nie uszkodziły muru. Murłaty kotwi się do wieńców lub słupków żelbetowych za pomocą śrub.
Złe zamocowanie wiązara rozporowego do podpór może grozić destabilizacją konstrukcji dachu i utratą bezpieczeństwa. W kierunku podłużnym budynku sztywność przestrzenną dachu zapewnia się przez zastosowanie podłużnic w kalenicy oraz podłużnych wiatrownic w połaci dachu.
Najprostszym przykładem tego typu wiązarów jest wiązar krokwiowy, składający się z pary krokwi. Można go stosować przy szerokości budynku do 6,0 m. Przy czym długość krokwi nie powinna przekraczać 4,5 m. W ten sposób otrzymujemy rozpiętość wiązara na poziomie 6,0÷7,0 m i nachylenie dachu w przedziale: 30˚÷60˚ (gdy kąt nachylenia wynosi 45˚ i więcej należy dodatkowo stosować wiatrownice). Rozstaw w kierunku podłużnym poszczególnych elementów konstrukcyjnych powinien wynosić: 0,8÷1,0 m.
Dla większych szerokości budynku stosuje się wiązary jętkowe. Dodatkowym elementem poziomym w stosunku do wiązarów krokwiowych jest tutaj jętka, pełniąca funkcję rozpory poziomej. Dzieli ona krokwie w stosunku 2/3 (odcinek górny / odcinek dolny). Przy czym odcinek górny nie powinien być dłuższy niż 3,0 m, a długość jętki dochodzi według powyższych wyznaczników do 3,5 m. Przy krokwiach o większych wymiarach stosuje się nad pierwszą jętką grzędę (rozporę). Dodatkowe zastrzały między poszczególnymi wiązarami – miecze – pełnią w tym układzie rolę elementu usztywniającego na kierunku podłużnym obiektu i jednocześnie zmniejszają rozpiętość płatwi. Mają one zwykle długość 1,0 m÷1,2 m, a ich kąt nachylenia, pod którym są mocowane, wynosi 45˚.
Nachylenie połaci dachu ukształtowanej przez tego typu wiązary mieści się w granicach: 37˚÷67˚. Rozwiązanie to można stosować z uwzględnieniem podziału na poszczególne rozpiętości dachu:

  • < 7,5m – głównym elementem konstrukcyjnym pozostają wiązary jętkowe;
  • 7,5 m ÷ 9,0 m – wiązary z jętkami podpiera się w połowie długości jętki za pomocą słupów zwanych stolcami;
  • 9,0 m ÷ 12,0 m – wiązary z jętkami podpiera się dwoma rzędami słupów.

Ponieważ jętki wykorzystywane są często jako element bazowy pod wykonanie sufitu na poddaszu użytkowym, przy stosowaniu tego typu rozwiązania już na etapie projektowania powinniśmy się zastanowić, czy nie będą nam przeszkadzać słupy pośrednie w pomieszczeniu w przypadku wybudowania budynku o większej szerokości.

Wiązary z płatwiami
W wiązarach tych krokwie opierają się na poziomo ułożonych płatwiach. Te ostatnie natomiast opierają się na słupach rozmieszczonych co 4,0÷4,5 m. Płatwie biegną w górnej, środkowej i dolnej części krokwi. Są to odpowiednio: płatew kalenicowa, środkowa i stopowa. Najczęściej spotykanym wiązarem, przy większych szerokościach budynku, jest wiązar płatwiowo – kleszczowy. Składa się on z belki wiązarowej, krokwi, kleszczy, mieczy, słupków (stolcy) i płatwi pośrednich – tworzą one wiązary pełne i puste. Kleszcze umieszcza się pod płatwiami. A krokwie opiera na murłacie za pomocą wcięcia w krokwi z równoczesnym przymocowaniem gwoździami krokwiowymi wbitymi ukośnie w krokiew za pomocą łączników krokwiowych z blach. W celu dodatkowego usztywnienia konstrukcji dachu stosuje się w wiązarach pełnych zastrzały lub miecze umieszczone w płaszczyźnie wiązara.
Wiązary te uznaje się za bezrozporowe, ze względu na małe siły występujące w miejscu oparcia krokwi na murłacie.
Ze uwagi na rozstaw podpór podziału można dokonać na wiązary:

  • jednostolcowe – do 8,0 m;
  • dwustolcowe – 9,0 ÷ 10,0 m;
  • trój- i więcej-stolcowe ≤ 16,0 m.

Na uwagę zasługuje sposób oparcia płatwi w tych wiązarach: powinien on być ujednolicony dla obu końców wiązara – z uwzględnieniem różnego sposobu odkształcania poszczególnych materiałów budowlanych, tak aby nie powstawało koryto z upływem czasu i pracy płatwi (należy je opierać na przykład na słupach drewnianych lub na ścianie murowanej i słupach stalowych).
Ponieważ w słupach stolcowych tych wiązarów występują znaczne siły, należy opierać je na belkach stropowych jak najbliżej podpór. Najczęściej opiera się je na drewnianych podwalinach, które w przypadku poddaszy użytkowych mogą utrudniać wykonanie podłogi. Dlatego przed wykonaniem tego rodzaju połączenia, aby uniknąć stosowania belek podwalinowych, należy uprzednio przygotować strop: na przykład w stropie żelbetowym pod słupami powinno być ukształtowane specjalne żebro, a słup drewniany łączy się później ze stropem za pomocą łączników metalowych, bądź wbetonowanych płaskowników.

Wiązary wieszarowe
Stosuje się je tam, gdzie ze względu na dużą rozpiętość stropu (pod poddaszem) nie można ich obciążyć siłami ze słupów ram stolcowych oraz gdy wymagana jest duża powierzchnia pomieszczenia, niezakłócona dodatkowym układem słupów. Wykonuje się wówczas rozporowy układ trójkątny lub trapezowy: dwa zastrzały lub dwa zastrzały + rozpora. Wyróżniamy rozwiązania:

  • jednowieszakowe: rozpiętości 6,0÷8,0 m;
  • dwuwieszakowe rozpiętości 10,0÷12,0 m.

Element rozciągany stanowi podporę dla płatwi podwieszonego stropu. Prosty układ wieszarowy stosuje się do rozpiętości 8,0 m, powyżej wymagane jest zastosowanie dodatkowych krzyżulcy i większej liczby wieszaków. Krzyżulce pełnią funkcję podporową dla płatwi pośrednich podtrzymujących krokwie. Elementami wiązara są: ściąg (na którym można układać belki stropowe), zastrzał, wieszak, płatew kalenicowa i stopowa, krokiew, miecz.
Na krawędziach stykających się połaci dachowych należy wykonać płatwie narożne lub koszowe, w zależności od tego, czy styk jest wypukły czy wklęsły. Opierają się one jednym końcem na murłacie, drugim natomiast na słupku podpierającym lub wiązarze (ewentualnie na wymianie).

Drewniane dźwigary dachowe
Ponieważ stosowanie tradycyjnych ciesielskich układów dachowych jest bardzo materiało – i czasochłonne, coraz częściej zastępuje się tego typu rozwiązania drewnianymi dźwigarami dachowymi. Ze względu na przeznaczenie obiektu i działające na dach obciążenia można je dowolnie kształtować. Poza tym dają szersze możliwości dowolnego kształtowania powierzchni wewnętrznej obiektów – nie ograniczając jej słupami pośrednimi, czy modularnymi rozpiętościami.

Powiązane zdjęcia


Powiązane posty