Dach mansardowy jest typem dachu łamanego. W dachach tego typu każda z połaci składa się z dwóch części. Jedna z nich to górna o mniejszym kącie nachylenia dachu z kolei dolna jest stroma. W efekcie zwiększają się możliwości w zakresie użytkowania poddasza. Dachy mansardowe mogą być zarówno dwu- jak i czterospadowe. Dachy mansardowe są nieodzownym elementem architektury Górnego Śląska.
Troszkę więcej do dachu mansardowym
Przeglądając projekty domów jednorodzinnych i wielorodzinnych, można łatwo zauważyć, że ogromną popularnością cieszą się domy niskie, z zagospodarowanym poddaszem. By móc zaadaptować tę część budynku na pomieszczenia mieszkalne, wymagane jest odpowiednie ukształtowanie dachu. Kształt dachu uzależniony jest od wielu czynników, takich jak regionalne uwarunkowania i preferencje, kształt, forma i przeznaczenia budynku, otoczenie, w które obiekt musi zostać wkomponowany. Określa się go także biorąc pod uwagę zalecenia i koncepcje architekta, inwestora, ich upodobania i oczekiwania, a także możliwości finansowe.
Wpływ na kształt dachu ma także panująca moda. Zauważyć można odchodzenie od płaskich połaci na rzecz spadzistych o zróżnicowanej konstrukcji. Zmieniły się także materiały stosowane do jego pokrycia oraz ich kolorystyka. Choć spadziste konstrukcje, choć są bardziej atrakcyjne wizualnie, to jednak są droższą inwestycją. Wyższy stopień skomplikowania wiąże się automatycznie z wyższą ceną.
Wśród wielu rodzajów dachów pochyłych, doskonałym rozwiązaniem dla tych, którzy chcą pozyskać przestrzeń na poddaszu, jest dach mansardowy. Mianem tym określa się dwukondygnacyjną konstrukcję o łamanej kompozycji. Połacie dachu oddzielone są gzymsem, uskokiem lub murem. W zależności od konstrukcji możemy wyróżnić dach dwu- lub czterospadowy. Stosuje się je w przypadku, gdy chce się pozyskać dodatkową powierzchnię, użytkowe poddasze. Zastosowanie tego rodzaju konstrukcji daje możliwość optymalnego zagospodarowania tej przestrzeni, gdyż do minimum ogranicza się tzw. niskie strefy. Dzieje się tak dlatego, iż ponad stropem skosy wznoszą się ostro. Każda połać wchodząca w skład dachu jest zbudowana z dwóch płaszczyzn posiadających inne nachylenie.
Ten rodzaj dachu został spopularyzowany przez francuskiego architekta żyjącego w okresie baroku – Francisa Mansarda. Mansardowe konstrukcje szczególną popularność zyskały zwłaszcza w Anglii i Francji w XVIII i XIX wieku. Związane było to ze sposobem naliczania podatku. Jego wartość w osiemnasto- i dziewiętnastowiecznej Europie obliczało się na podstawie wysokości domu liczonej do podstawy dachu. By obniżyć opłaty nie zmniejszając przy tym powierzchni użytkowej, zaczęto wznosić parterowe domy z wysokimi przestronnymi dachami mansardowymi, gdzie nachylenie niższych połaci nie wprowadzało uciążliwych skosów na poddaszu. Paryskie prawo zezwalało na budowę nawet 4 kondygnacji przykrytych tego rodzaju dachem.
Z pozoru konstrukcja dachu mansardowego wydaje się być niezwykle prosta. Jednak należy ona do jednych z najbardziej skomplikowanych i trudniejszych przedsięwzięć podczas budowy. Jego budowa podlega niezwykle ważnym kryteriom, które obejmują wytrzymałość dachu, jego szczelność i izolacyjność termiczną.
Wyróżnia się dwa typy tego rodzaju konstrukcji. Pierwszym z nich jest typ francuski. Górna połać tego rodzaju dachu ma spadek około 30°, a dolna około 60°. Drugim typem jest dach polski, w którym dolna i górna połać posiadają ten sam spadek. Ten rodzaj dachu zwany jest także łamanym polskim lub uskokowym.
W przypadku dachu mansardowego, krokwie łączone są na długości, co wymaga zastosowania specjalnych połączeń w miejscu załamania połaci. Dodatkowo, jako że jest to dach stosowany głównie na poddaszach użytkowych, wymaga izolowania w dolnej połaci.
Tradycyjny sposób budowy tego rodzaju dachu, jest dosyć skomplikowany. Jednak budowę można ułatwić stosując wiązary kratowe. Jest to rodzaj więźby dachowej, bardzo lekkiej, która nie obciąża zbytnio konstrukcji domu. Są to elementy bardzo tanie, które można stosować praktycznie do wszystkich rodzajów dachów.
Wiązary dachowe są gotowymi elementami więźby, które po odpowiednim zamontowaniu tworzą konstrukcję dachu. W przypadku elementów tego typu przewidzianych na dach mansardowy, przyjmują one kształt trójkąta, zbudowane są z krzyżulców, pasa dolnego i górnego. Wszystkie te elementy współpracują ze sobą przenosząc obciążenia. Taki układ struktury daje wysoki stosunek siły do wagi, dzięki czemu dopuszcza większy rozstaw niż w przypadku metody tradycyjnej. Tego rodzaju gotowe elementy do budowy konstrukcji dachu mansardowego mogą być modelowane praktycznie we wszystkich kształtach i przyjmować zróżnicowane rozmiary. Jedynymi ograniczeniami są te związane z możliwością wykonania, transportu lub przeładunku. Stosunkowo lekkie konstrukcje wiązarów prefabrykuje się poprzez wprasowanie płytek kolczastych w każdy węzeł między elementami wiązara.
Połacie tego rodzaju dachu ociepla się za pomocą wełny mineralnej lub styropianu, zazwyczaj układając je między krokwiami. Wełnę, od strony pomieszczeń osłania się folią paroizolacyjną. W przypadku, gdy dach kryty jest papą, gontami drewnianymi lub bitumicznymi, na krokwiach układa się pełne deskowanie, a w innych przypadkach można także użyć folii wstępnego krycia. Niezwykle istotne jest to, by w miejscu mansardowego przełamania połaci wstępne krycie było szczelne. Folię układa się podwójnie z odpowiednim zakładem. Pas dolnej połaci należy wywinąć na górną, a następnie nakryć go kolejnym pasem – pierwszym na górnej części połaci. Odległość wywinięcia z obu stron powinna wynosić co najmniej 15 cm, ale w przypadku, gdy brzeg folii nie przykleja się taśmą klejącą, zakład powinien być większy. Szczególnie ważne jest to w przypadku tych dachów, których górna połać jest prawie płaska.
Z zewnątrz, przełamanie połaci dachu chronione jest przed wilgocią przez obróbkę z blachy. Jej górna część powinna znajdować się pod pokryciem tej części, a dolna na wierzchu pokrycia dolnej połaci – zgodnie z kierunkiem w jakim spływają wody opadowe.
Dach mansardowy można pokrywać różnymi materiałami, w zależności od tego, jaki efekt chcemy uzyskać. Najbardziej jednolity wygląd otrzymamy kryjąc go dachówką ceramiczną lub cementową. Co prawda wykończenie połaci dachówkami jest bardzo trudne, ale problem ten można rozwiązać zamawiając specjalne dachówki mansardowe, które są produkowane pod konkretny kąt załamania połaci dachowej. Wiąże się to jednak ze sporymi kosztami.
Ze względu na cenę dachówek mansardowych do zabezpieczenia krawędzi częściej używa się blachy, a także taśmy lub uszczelek kalenicowych. Obróbka blacharska wykonywana jest na płasko lub w formie gzymsu. Tego rodzaju element bardzo dobrze komponuje się z blachodachówką. Dachy mansardowe pokrywa się także blachą lub pokryciami bitumicznymi. Stosowanie tego ostatniego rodzaju ułatwia pokrywanie dachu w miejscach zakrzywionych. Można w nich także ułożyć dodatkowy pas papy lub podgrzać gotowe pokrycie bitumiczne i dopasować przez to do kąta załamania.
