Zgrany duet tytan-cynk

Cynk jest surowcem naturalnym. Jego wykorzystanie na pokrycia dachowe ma kilkusetletnią historię. Nowoczesna technologia produkcji blach pozwoliła na stworzenie stopu cynku z niewielkimi domieszkami metali szlachetnych – tytanu, miedzi i aluminium – dzięki czemu blacha staje się wyjątkowo wytrzymała, a jej trwałość szacuje się na ok. 80-120 lat. Dodatek tytanu zwiększa trwałość blachy, a dodatek miedzi ułatwia jej profilowanie. Dzięki tym właściwościom blacha tytanowo- cynkowa znajduje zastosowanie na pokryciach dachowych, obróbkach, systemach odwodnienia dachu czy elewacjach. Warto pamiętać, że ponad 98% tego stopu stanowi cynk.

Naturalny sekret trwałości

Najbardziej specyficzną cechą tytancynku jest powolne utlenianie się jego powierzchni. W wyniku reakcji chemicznej powierzchni cynku ze składnikami atmosfery (tlenem, dwutlenkiem węgla, wodą) powstaje warstwa patyny. Zabezpiecza ona metal przed agresyjnym działaniem środowiska, a w przypadku uszkodzenia mechanicznego ma zdolności samonaprawcze. Dzięki badaniom naukowym i posiadanej wiedzy możemy poznać dokładnie przyczyny jej powstania. Rozróżnia się dwa etapy tworzenia patyny.
Na początku powstaje cienka warstewka wodorotlenku cynku o odczynie zasadowym, która skutecznie hamuje proces korozji, zabezpieczając blachę przed reakcją z tlenem. Jest to biały nalot, który może wystąpić już po pierwszym deszczu.
Drugim etapem jest wytworzenie się bardzo dobrze przylegającej do podłoża, porowatej powierzchni z węglanu cynkowego. Taka warstwa doskonale chroni metal przed agresywnym działaniem kwaśnych deszczów i związkami siarki zawartymi w powietrzu. W zależności od położenia geograficznego, kąta nachylenia dachu, czy ekspozycji w stosunku do promieni słonecznych prawidłowy proces patynacji przebiega od 6 miesięcy do 2 lat. Najczęściej jednak szarosrebrzysty, ciemnoszary, a czasem niebieskawy osad na powierzchni powstaje już w pierwszym roku po ułożeniu. Efekt można także uzyskać przez fabryczne patynowanie lub pasywowanie, jednak blacha jest wtedy droższa.

Fot. VMZINC System DEXTER

Uwaga na białe plamy!

Biały nalot, który tworzy się na powierzchni blachy cynkowo-tytanowej w pierwszym okresie po ułożeniu to naturalny efekt wytwarzania się warstwy patyny. Jednak w wyniku nieprawidłowego przechowywania, transportu czy montażu, wodorotlenek cynku może skutecznie blokować utworzenie właściwej patyny przez co powierzchnia blachy może wyglądać nieestetycznie. Plamy te nie wpływają w żadny sposób na trwałość blachy. Aby zapobiec ich powstawaniu, należy podczas składowania blach unikać kontaktu z wilgocią i przykrywania ich folią oraz zadbać o zapewnienie właściwej cyrkulacji powietrza. Pozwoli to uniknąć nieestetycznych i niezmywalnych śladów na powierzchni blachy. Dlatego, aby w pełni wykorzystać zalety blach cynkowo- tytanowych należy przestrzegać podstawowych zasad ich stosowania. Elementy z tytan-cynku należy transportować i składować w suchym miejscu o stałej temperaturze.

Blacha RHEINZINK patyna pro szaroniebieska układana w technologii rabka

Niebezpieczne sąsiedztwo

Przy bezpośrednim kontakcie stopu cynk-tytan z innymi metalami, należy zawsze brać pod uwagę możliwość zajścia reakcji elektrochemicznej. Aby uniknąć korozji kontaktowej i innych niekorzystnych oddziaływań należy unikać kontaktu blachy tytanowo-cynkowej min. z miedzią. Jony miedzi spływające z wodą deszczową mogą uszkodzić patynę i przyczynić się do szybszej korozji blachy. Neutralny kontakt ze stopem cynkowo-tytanowym mają: ołów, stal nierdzewna, ocynk, tytan, miedź pokryta cyną i aluminium. Warto o tym pamiętać dobierając elementy mocujące takie jak: zaciski, śruby, gwoździe itp., czy stosując taśmy dekarskie. Niezabezpieczone żelazo lub niezabezpieczona stal nie powodują korozji tytan-cynku, lecz w znaczny sposób rdzawe zacieki mogą wpływać na estetykę.

Fot. VMZINC system ADEKA

Podłoże, które pozostaje w bezpośrednim kontakcie z elementami cynkowotytanowymi także może przyczynić się do uszkodzenia powierzchni blachy. Dlatego tak ważne jest odpowiednie pH drewna użytego na poszycie (w zakresie 4,5-7) – kwaśne, to znaczy, których pH jest mniejsze od 4,5, mogą wchodzić w niekorzystne reakcje z cynkiem. Należy tez zwrócić uwagę na środki do impregnacji drewna, ponieważ w większości przypadków zawierają one różnego rodzaju związki chemiczne, które mogą działać korozyjnie. Takie zabezpieczenia mogą zawierać sole, te z kolei pod wpływem wilgoci i ciepła, tworzą kwaśne środowisko. Wówczas należy stosować warstwy rozdzielające – maty strukturalne.

Blacha gołowalcowana Jest to blacha naturalna w kolorze srebrnoszarym z połyskiem, który dopiero po pewnym czasie zmienia swój wygląd w procesie patynowania. Podczas transportu i montażu na powierzchni blachy mogą pojawić się plamy, które można bez problemu usunąć przy pomocy specjalnych preparatów. Aby tego uniknąć należy podczas prac używać rękawic ochronnych, a gdy dojdzie do zabrudzenia szybko je ścierać, nie doprowadzając do tego aby wniknęły w blachę.

Innym zagrożeniem są kontakty pośrednie blachy z tytan-cynku z powierzchniami bitumicznymi, które pod wpływem wysokiej temperatury wytwarzają związki chemiczne o kwaśnym odczynie, co w rezultacie może spowodować zjawisko nazywane korozją bitumiczną. Zabroniony jest także kontakt blachy bezpośrednio z betonem lub podłożem gipsowym. Blacha cynkowa, obecnie znana jako tytancynk, jest od stuleci stosowana w najbardziej narażonych częściach budynku: na dachach, elewacjach, obróbkach oraz odwodnieniach. Jej trwałość i naturalne właściwości są widoczne w pospolitym stosowaniu tego materiału przez mieszkańców Europy Zachodniej.

Szlachetne techniki krycia

Do najczęściej stosowanych technik krycia dachów z tytan-cynku, należą:

rąbek stojący pojedynczy (kątowy) lub podwójny;
rąbek leżący;
elementy małoformatowe np. płytki;
formy specjalne np. panele.

Rąbek stojący uzyskuje się przez odpowiednie profilowanie i zaginanie blachy. Do tych procesów zaleca się użycie specjalnej profilarki i zaginarki, co znacznie ułatwia i skraca czas montażu. Kształt i wymiary rąbka idealnie pasują do nowoczesnych i tradycyjnych pokryć pod względem możliwości technicznych i estetyki. Technika rąbka stojącego jest szczególnie polecana na pokrycia dużych powierzchni budynków w różnych warunkach klimatycznych. Źródło VMZINK

Rąbki pojedyncze powstają przez zagięcie, a rąbki podwójne przez zagięcie i wywinięcie sąsiadujących arkuszy blachy. Pojedyncze zagięcie jest dużo łatwiejsze do wykonania, polecane na połacie o kącie nachylenia powyżej 25°. Na dachy o mniejszym nachyleniu (już od 5°) zwykle stosuje się rąbki podwójne. Rąbek stojący powstaje gdy blacha przebiega prostopadle od krawędzi okapu do kalenicy, jeśli jest równoległa do krawędzi tworzy się rąbek leżący. Rąbki nadają pokryciu regularność, tworząc na dachu na pionowe i poziome pasy.

Gotowe rąbki stojące, pionowe przetłoczenia oraz arkusze dostosowane do łączenia na zatrzask. Wówczas nie ma potrzeby zaginania rąbka i używania dodatkowych łączników.

Dostępne są też cynkowo-tytanowe arkusze ze wstępnie wyprofilowanymi rąbkami, lub takie, które są zespolone z materiałem termoizolacyjnym. Umożliwiają jednoczesne krycie i ocieplenie dachu.

Z blachy wykonuje się także drobne elementy pokryciowe (łuski oraz płytki). Wiele firm w swojej ofercie ma płytki w kształcie rombów, a także kwadratowe i prostokątne. Płytki w formie pojedynczych dachówek lub paneli odwzorowujące kształt kilku dachówek w rzędzie. Ciekawym rozwiązaniem są długie (do 16 metrów) panele cynkowo-tytanowe z blachy płaskiej, które wykonuje i układa się bezpośrednio na budowie.

Fot. EKRO Budynek Instytutu Teatralnego w Warszawie blacha Rheinzink Patyna Pro

Giętkość, którą blachy tytanowo-cynkowe uzyskują dzięki dodaniu miedzi, sprawia, że poddają się one formowaniu łatwiej niż większość podobnych materiałów dachowych (np. blacha stalowa). Jest to materiał, który można klepać, oblić lutować oraz w dowolny sposób formować bez obawy o odpryski czy mikrouszkodzenia, właściwe dla blach powlekanych. Dzięki temu daje szerokie możliwości kreacji architektonicznych – zarówno na dachu jak i elewacji.

Bliżej natury

Blachy tytanowo-cynkowe są materiałami naturalnym i przyjaznymi środowisku. Zmieniając pokrycie dachowe, stare elementy możemy oddać do skupu surowców wtórnych. Po przetworzeniu powstanie pełnowartościowy materiał, bez szkody dla środowiska. Odzyskowi sprzyja łatwy demontaż elementów, istniejące punkty skupu oraz korzystna i stosunkowo stabilna cena.