Certyfikacja drewna a problem odpowiedzialności producenta i wykonawcy w procesie budowlanym

Zgodnie z obowiązującymi przepisami producent chcący wprowadzić na rynek Unii Europejskiej drewno konstrukcyjne, musi spełnić szereg wymagań określonych prawem europejskim, które znajduje bezpośrednie zastosowanie w polskim porządku prawnym.

Z przepisów prawa, w tym przede wszystkim Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) NR 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG i Ustawy o wyrobach budowlanych, wynika obowiązek znakowania wyrobów budowlanych znakiem CE, jak i sporządzenie oraz udostępnianie deklaracji właściwości użytkowych przez producenta lub importera litego drewna konstrukcyjnego czy tarcicy konstrukcyjnej. Drewno konstrukcyjne jest wyrobem budowlanym, który podlega wskazanym wyżej uregulowaniom.

W związku z tym producenci drewna mającego zastosowanie w budownictwie powinni mieć świadomość, że Ustawa o wyrobach budowlanych w przepisach art. 36a – 26c określa odpowiedzialność producenta lub importera wyrobów budowlanych, który nie spełnia wymagań określonych w przepisach. Producent albo importer, który wprowadza do obrotu wyrób budowlany nienadający się do zamierzonego zastosowania w zakresie zadeklarowanych właściwości użytkowych, podlega karze pieniężnej w wysokości do 100 000 zł. Tej samej karze podlega również producent, który umieszcza oznakowanie CE albo znak budowlany na wyrobie budowlanym, który nie posiada właściwości użytkowych określonych w deklaracji właściwości użytkowych lub krajowej deklaracji. Ponadto producent albo importer, który wprowadza do obrotu wyrób budowlany podlegający obowiązkowi oznakowania CE lub znakiem budowlanym bez tego oznakowania, podlega karze pieniężnej w wysokości do 20 000 zł.

Jednak konsekwencje zastosowania w budownictwie wadliwego, niespełniającego norm unijnych materiału (drewna) nie kończą się wyłącznie na producencie czy importerze drewna.

Należy mieć bowiem na uwadze, że w procesie inwestycyjnym w praktyce najczęściej materiał na cele realizacji inwestycji dostarcza wykonawca, który zwykle na podstawie zawartej umowy o roboty budowlane zobowiązany jest do dostarczenia materiału spełniającego wszelkie normy, atesty i posiadającego wymagane certyfikaty. W tym zakresie wykonawca ponosi odpowiedzialność za nienależyte wykonanie umowy, narażając się na odpowiedzialność cywilną określoną w umowie.

Co jednak bardziej istotne, wykonawca ponosi odpowiedzialność za kompleksową realizację inwestycji, w tym za jej wady fizyczne oraz szkody powstałe na placu budowy. W konsekwencji każdy wykonawca dostarczający w procesie budowlanym materiał na budowę powinien mieć świadomość jakie normy powinien spełniać zastosowany materiał, w tym wypadku drewno konstrukcyjne, aby odpowiadał wymaganiom prawnym oraz nie stwarzał zagrożenia budowlanego.

Zrealizowanie bowiem inwestycji z zastosowaniem drewna niespełniającego wymaganych prawem norm (niedopuszczonych legalnie do obrotu), a co za tym idzie wątpliwej jakości i pochodzenia, sprawia, że wykonane roboty budowlane są wadliwe, co naraża wykonawcę na odpowiedzialność z tytułu rękojmi oraz gwarancji.

Zasadą jest, że wykonawca robót budowlanych odpowiada za wady wykonanych prac na podstawie tzw. rękojmi za wady. Oznacza to, że wykonawca ponosi odpowiedzialność, jeżeli wykonane roboty mają wady zmniejszające ich wartość lub użyteczność określoną w umowie. Odpowiedzialność wykonawcy z tytułu rękojmi jest niezależna od jego winy, a zatem ma charakter obiektywny. Natomiast odpowiedzialność z tytułu gwarancji za wady wykonanego obiektu ma charakter akcesoryjny i zależy od złożenia przez wykonawcę dodatkowego oświadczenia gwarancyjnego. Jak jednak pokazuje praktyka, wykonawcy zawsze udzielają gwarancji na wykonane przez siebie prace biorąc na siebie odpowiedzialność większą, niż wynika z kodeksu cywilnego.

Do odpowiedzialności wykonawcy z tytułu rękojmi stosuje się częściowo przepisy dotyczące umowy o dzieło, a także na podstawie odesłania przepisy regulujące rękojmię w umowie sprzedaży. Natomiast obowiązki wykonawcy z tytułu gwarancji wynikają ze złożonego przez wykonawcę oświadczenia gwarancyjnego.

W przypadku wad budowanej nieruchomości wykonawca odpowiada za jej wady z tytułu rękojmi przez 5 lat od przekazania nieruchomości. W tym okresie wykonawca odpowiada nie tylko za usterki wynikające z niewłaściwego wykonania prac (zastosowania złej technologii), ale również z powodu wadliwości użytych materiałów, jeśli sam je dostarczył.

W związku z tym, w przypadku wyjścia na jaw, że zastosowane w wybudowanym obiekcie drewno konstrukcyjne nie spełnia norm i nie posiada znaku CE, zamawiającemu będzie przysługiwał szereg uprawnień nieco odmiennie ukształtowanych w zależności od tego, czy jest przedsiębiorcą, czy konsumentem. Co do zasady jednak, zamawiający może żądać usunięcia wad, a wykonawca jest obowiązany wymienić wadliwe elementy na wolne od wad lub usunąć wady w rozsądnym czasie bez nadmiernych niedogodności dla zamawiającego. Sytuacja komplikuje się w przypadku, gdy zastosowany, wadliwy materiał został wbudowany lub zamontowany w obiekcie i nie ma możliwości łatwego i prostego oddzielenia go od reszty wykonanych prac. Zamawiający może jednak żądać od wykonawcy demontażu i ponownego zamontowania po dokonaniu wymiany wadliwych elementów na wolne od wad lub po usunięciu wad. Nietrudno wyobrazić sobie ilości niedogodności jaka może się z tym wiązać dla zamawiającego.

W przypadku gdyby wykonawca uchylał się od wykonania obowiązków wynikających z rękojmi, zwykle umowa uprawnia zamawiającego do skorzystania z wykonawcy zastępczego na koszt i ryzyko wykonawcy pierwotnego.

Wykonawca może jednak odmówić demontażu i ponownego zamontowania wadliwych elementów, jeżeli koszt tych czynności przewyższałby cenę wadliwych rzeczy. Wówczas zamawiający może skorzystać z uprawnienia do złożenia oświadczenia o obniżeniu wynagrodzenia za realizację inwestycji stosownie do zakresu i rodzaju wad.

W takim przypadku nie zmienia to jednak sytuacji faktycznej zamawiającego, którego nieruchomość w dalszym ciągu posiada elementy nie tylko niespełniające przepisanych norm, ale przede wszystkim elementy wątpliwej jakości, co do których trudno określić długofalowe skutki eksploatacji. Niewątpliwie jednak w skrajnych przypadkach zastosowanie niecertyfikowanego drewna w konstrukcjach budowlanych może stwarzać poważne ryzyko katastrofy budowlanej.

Katarzyna Podyma
Kancelaria Radcy Prawnego
Plac Wolności 3/4a
40-078 Katowice
tel. 32 400 89 91
tel. kom. 500 195 706
sekretariat@katarzynapodyma.com
www.katarzynapodyma.com