Drewno jest wszechstronnym materiałem. Żeby mogło być zakwalifikowane do produktów konstrukcyjnych, musi spełnić rygorystyczne kryteria i normy oraz odznaczać się wieloma odpowiednimi właściwościami mechanicznymi i fizycznymi, jak np. wysoką wytrzymałością, odpornością na wilgoć, rozciąganie i ściskanie. W zależności od obróbki surowca i jego właściwości uzyskujemy różne klasy drewna, które należy dostosować do danego projektu budowlanego.
Stale pojawiające się nowe technologie w przemyśle budowlanym nadal nie zdołały wyprzeć najpopularniejszego materiału, jakim jest drewno. Powodów jest wiele. W porównaniu z innymi jest ekologiczne, lekkie i łatwe w obróbce, tanie, wytrzymałe i przy odpowiedniej impregnacji również bardzo trwałe. Dzięki obróbce cechuje się podwyższoną odpornością ogniową, ma lepsze właściwości izolacyjne oraz nie jest podatne na rozwój bakterii. Co więcej, jest odporne na zmienne warunki atmosferyczne, przenosi obciążenia i dobrze znosi pracę całego budynku. Wymienione zalety powodują, że jest stosowane przy budowie elementów konstrukcyjnych i pomocniczych, a także przy wznoszeniu ścian i budowie wszelkiego rodzaju obiektów. Wybór drewna konstrukcyjnego, o konkretnych parametrach wytrzymałościowych, musi być dostosowany do realizowanego projektu. Omówimy dla was poszczególne klasy drewna. Przedstawimy różnice między drewnem litym a klejonym. Podpowiemy, jakie wybrać do danej konstrukcji.
Drewno lite i klejone
Istnieją cztery główne gatunki drzew, które wykorzystywane są do produkcji drewna konstrukcyjnego. Najczęściej wykorzystywanym ze względu na wysokie parametry użytkowe, wysoką odporność na zginanie, sprężystość i trwałość, jest drewno sosnowe. Drugim popularnym gatunkiem jest świerk, który podobnie jak sosna, jest wykorzystywany do konstrukcji i prac wykończeniowych. Kolejnymi rodzimymi gatunkami drzew, spotykanymi przy produkcji drewna konstrukcyjnego jest modrzew oraz jodła.
Drewno konstrukcyjne można klasyfikować według dwóch podstawowych rodzajów:
Klasy drewna konstrukcyjnego
Klasy drewna precyzyjnie wskazują konkretne cechy i właściwości techniczne materiału, według normy PN-EN 338, która klasyfikuje drewno pod względem:
– gęstości,
– odporności na zginanie,
– wytrzymałości na rozciąganie,
– sprężystości wzdłuż i w poprzek włókien.
Dodatkowo klasy wytrzymałościowe dzieli się na podstawie rodzaju wykorzystanego drewna:
– dla gatunków drzew iglastych obowiązują klasy od C14 do C50
– dla drzew liściastych wyróżnia się klasy od D30 do D70.
Ocena klasy drewna
Wyróżniamy dwie podstawowe metody oceny klasy drewna. Obydwie są dość trudne do zastosowania. Pierwsza z nich zakłada stosowanie bardzo drogich urządzeń, między innymi rentgenów lub rezonansu ultradźwiękowego. Druga – stosowana z powodzeniem przez największych producentów w Niemczech, polega na identyfikacji przez wykwalifikowanego i doświadczonego pracownika, jakości materiału po dźwięku, który powstaje wskutek uderzenia młotkiem o drewno.
W Polsce wykorzystuje się pośrednią metodę, polegającą na wizualnej ocenie tarcicy przez doświadczonego pracownika tartaku. Wynikiem takiej oceny jest przyznawana klasa sortownicza, określana na podstawie parametrów i cech danego drewna, tj. ilości sęków, linii słojów i barwy.
Wyróżniamy trzy klasy sortownicze:
– klasa wyborowa – KW
– klasa średnia – KS
– klasa gorszej jakości – KG
Między klasami wytrzymałościowymi a sortowniczymi istnieją oczywiście ścisłe zależności. Żeby drewno mogło być uznane za materiał konstrukcyjny, musi uzyskać klasę co najmniej KS. Materiały z klasą sortowniczą KG, kwalifikowane są jako odpad.
Odpowiednia wilgotność
Gatunki drzewa, użyte do produkcji drewna konstrukcyjnego, muszą być poddane określonym procesom przygotowawczym, wśród których wyróżniamy: struganie, przetarcie, klejenie warstwowe i najważniejsze – suszenie. Drewno konstrukcyjne musi odznaczać się konkretną dla danej klasy wilgotnością:
– drewno przeznaczone na więźbę: ≤ 20%
– drewno przeznaczone do elementów na powietrzu: ≤ 23%
– drewno konstrukcyjne wykorzystane do budowy domu szkieletowego:
– elementy obudowane: ≤ 19%,
– elementy zewnętrzne: ≤ 23%
– drewno trwale zabezpieczone przed wilgocią: ≤ 16%.
W porównaniu do drewna suszonego drewno mokre ma zupełnie inne właściwości mechaniczne. Zbyt wilgotny materiał cechuje się mniejszą wytrzymałością na zginanie, co sprawia, że nośność elementów konstrukcyjnych domu jest zdecydowanie mniejsza. Najlepszą formą suszenia jest suszenie komorowe, dzięki któremu w wyjałowionym materiale nie ma pleśni, grzybów i zarodników owadów.
Wytrzymałość na zginanie
Najistotniejszym parametrem klasyfikującym drewno, jako materiał konstrukcyjny, jest odpowiednia wytrzymałość na zginanie. Klasa C24 świadczy o wytrzymałości danego produktu na zginanie o wartości 24 MPa.
Drewno odpowiednie na konstrukcję budynku i więźby dachowej oznaczone jest symbolem CE. Umieszczony na etykiecie lub zbiorczej deklaracji zgodności znak, daje gwarancję najwyższej jakości produktu, spełniającego odpowiednie normy.
Drewno konstrukcyjne lite C24
Według obowiązujących przepisów oraz norm budowlanych, drewno konstrukcyjne certyfikowane w klasie wytrzymałości C24, wymagane jest przy wznoszeniu konstrukcji dachowych, stropów, domów szkieletowych oraz ścian.
Każdy element zakwalifikowany do klasy C24, według normy PN-EN 338 jest strugany i odpowiednio suszony, a jego wilgotność jest na poziomie od 15% do 18%. Ma typowe wymiary dla budownictwa szkieletowego:
– długość maksymalna: 6 m
– grubość: 45 i 60 mm
– szerokość zwiększa się stopniowo co 2,5 cm.
Lite drewno konstrukcyjne C24 jest dużo lżejsze niż drewno mokre. Ponadto, wyróżnia je duża wytrzymałość i sztywność, co pozwala na wykorzystywanie go do budowy domów drewnianych.
Drewno konstrukcyjne lite KVH
Skrót KVH stanowi zastrzeżona nazwę własną, którą mogą być oznaczone jedynie spełniające określone normy, sklasyfikowane materiały, produkowane przez stowarzyszonych producentów.
Produkowane z różnych gatunków drzew iglastych, drewno KVH, sortowane pod względem wytrzymałości i jakości, najczęściej występuje w klasie C24. Jednak dzięki spełnieniu określonych restrykcyjnych norm, materiał KVH zazwyczaj spełnia o wiele większe wymagania, niż jest to opisane w normach krajowych. Przykładem jest m.in. niższa od wymaganej wilgotność drewna, wynosząca zazwyczaj 15% (+/- 3%). Lite elementy drewna łączone są prawie niewidoczne mikrowczepami, co pozwala na wyprodukowanie belek o długości nawet 16 m.
Materiały oznaczone symbolem KVH wyróżniają się stabilnością wymiarową, w przekroju o tolerancji +/- 1 mm. Ponadto, dzięki unikalnej metodzie produkcji, drewno KVH ma wyjątkowo dobrą stabilność kształtu i nie jest podatne na pękanie i skręcanie. Innowacyjny sposób produkcji polega na cięciu surowca wzdłuż linii rdzenia lub w taki sposób, by materiał konstrukcyjny nie miał w sobie szczególnie podatnej na pękanie części rdzeniowej, występującej we wszystkich gatunkach drzew.
Drewno KVH dostępne jest w dwóch rodzajach, rozróżnianych ze względu na jakość powierzchni:
– KVH Si – do stosowania w miejscach widocznych, gdzie jest wymagana estetyka, takich jak np. tarasy
– KVH NSi – do stosowania w konstrukcjach niewidocznych jak np. konstrukcja więźby dachowej czy domu szkieletowego.
Drewno KVH ma szerokie zastosowanie. Można go używać zarówno do budowy domów drewnianych i szkieletowych, więźb dachowych, altan, tarasów i garaży, ale również do budowy wiat, magazynów i hangarów.
Drewno konstrukcyjne lite KVH Duo i Trio
Stosowane jest w sytuacjach, w których zastosowanie drewna KVH byłoby nieekonomiczne ze względu na duże przekroje. Do produkcji materiału konstrukcyjnego KVH Duo i Trio używa się drewna świerkowego. Dzięki pionowemu połączeniu (przy użyciu bezbarwnej żywicy melaminowanej oraz połączenia na mikrowczepy) dwóch lub trzech wysuszonych litych lameli, uzyskuje się belki klejone warstwowo o dużo większym przekroju poprzecznym niż przy drewnie KVH. Za sprawą wysokiej stabilności wymiarowej oraz wyjątkowo niskiej wilgotności drewna – 12%, drewno KVH Duo i Tri wyróżnia się jeszcze większą odpornością na pękanie i skręcanie niż drewno KVH. Ponadto, w porównaniu do drewna litego o identycznej klasie wytrzymałości, odróżnia się wyższą sztywnością, ale nadal może być stosowane bez użycia zabezpieczenia chemicznego.
W zależności od tego, czy belki klejone, występujące również pod nazwami Duobalken i Triobalken, mają być stosowane tylko ze względu na stabilność wymiarów oraz jego niską wilgotność, czy też pożądana jest wysoka estetyka, produkowane jest w dwóch dostępnych grupach powierzchniowych:
– SI (jakość wizualna) – strugane do zastosowań widocznych, gdzie jest wymagana estetyka oraz wygląd
– NSI (jakość przemysłowa) – stosowane w konstrukcjach niewidocznych.
Co więcej, drewno KVH, dzięki niskiemu współczynnikowi przewodzenia ciepła oraz skutecznej minimalizacji mostków cieplnych, umożliwia zastosowanie przy budowie domów energooszczędnych i niskoenergetycznych.
Drewno konstrukcyjne klejone BSH
Drewno BSH, klejone warstwowo jest najwyższej jakości materiałem konstrukcyjnym, który zapewnia jeszcze większe możliwości wymiarowe i jeszcze większe możliwości nośne przy względnie niskiej masie własnej. Dzięki posiadanym parametrom może być wykorzystywane w konstrukcjach nośnych o dużych rozpiętościach i obciążeniach. Z powodzeniem może zastępować inne materiały konstrukcyjne jak np. stal czy żelbet. Produkowane jest z co najmniej trzech suszonych komorowo lameli lub desek z drewna iglastego, które najpierw łączone są na długości (jak drewno KVH), a następnie dodatkowo pojedyncze lamele są ze sobą sklejane jedna na drugiej, dzięki czemu może osiągać bardzo duże przekroje – do 30 cm i długość nawet do 50 m. Drewno BSH wyróżnia się wysoką odpornością na działanie wilgoci i niekorzystnych warunków atmosferycznych. Nie odkształca się i nie pęcznieje. Ma bardzo małą skłonność do pękania, a dodatkowo może być wykorzystywany w chemicznie agresywnych przestrzeniach. Jest łatwe w obróbce i ognioodporne. Drewno BSH posiada wiele zastosowań. Stanowi doskonały materiał zarówno do budowy wielkopowierzchniowych hal, magazynów i basenów, jak i domów jednorodzinnych i konstrukcji ogrodowych.
Rozsądne zakupu
Bez wątpienia wysokiej klasy, certyfikowane drewno o odpowiednich parametrach zagwarantuje bezproblemową realizację projektu i zapewni długotrwałe użytkowanie budynku. Jakość i wytrzymałość zakupionego materiału będzie miała bezpośrednie przełożenie na solidność i trwałość wykonywanej konstrukcji. Dlatego też podczas zakupów należy zweryfikować, czy materiał ma niezbędne deklaracje zdolności z przyjętymi normami oraz, czy jest oznaczone symbolem CE, dopuszczającym produkt do sprzedaży na terenie Unii Europejskiej.
Drewno konstrukcyjne w klasie C24 spełnia wymagania normy PN-EN338 regulującej wartości wytrzymałości i sztywności różnych klas konstrukcyjnego drewna iglastego i liściastego przy wilgotności odniesienia wynoszącej 16-18%.
Od 1 września 2012 r. tarcica konstrukcyjna bez oznakowania znakiem CE jest sprzedawana wyłącznie do niekonstrukcyjnego zastosowania.
Należy pamiętać, że używanie do budowy tańszej, mokrej tarcicy tylko pozornie obniża koszty wykonania dachu. Drewno tego typu ma bowiem zdecydowanie mniejszą wytrzymałość (o około 60-75%) na zginanie niż suszone drewno konstrukcyjne. Schnące elementy drewniane mogą spowodować uszkodzenie dachu.
Newsletter
