Certyfikacja drewna konstrukcyjnego litego

Historia CE ma swoje początki w 1997 roku, kiedy rozpoczęto procedury znakowania produktów spełniających wymogi odpowiednich Europejskich Aprobat Technicznych. Od roku 2001 w życie zaczęły wchodzić europejskie normy zharmonizowane, co przyspieszyło i rozwinęło proces certyfikacji.

Znakowanie CE zostało pomyślane jako rozwiązanie problemów ze stosowaniem produktów oraz ze spełnieniem wymagań technicznych w różnych krajach członkowskich Unii Europejskiej. Umożliwia dystrybucję towarów w krajach unijnych bez konieczności przechodzenia przez kosztowne procedury certyfikacji w każdym kraju oddzielnie, tak, jak odbywało się to do niedawna. Mówiąc w skrócie producent, który ma prawo do znakowania swoich produktów CE gwarantuje potwierdzone przez niezależny organ spełnienie norm unijnych (zharmonizowanych) w zakresie wprowadzanego na rynki produktu.

Podstawę do znakowania tarcicy konstrukcyjnej znakiem CE stanowi Norma PN-EN 14081 „Konstrukcje drewniane. Drewno konstrukcyjne o przekroju prostokątnym sortowane wytrzymałościowo”.

Drewno lite do zastosowania konstrukcyjnego projektuje się stosując klasy wytrzymałościowe. Klasy te określone są w normie PN-EN 338 (C14, C16, C18, C22, C24, C27, C30, C35, C40) gdzie wartość liczbowa określa wytrzymałość na zginanie w N/mm2. Przyporządkowanie elementu z drewna klejonego do konkretnej klasy wytrzymałościowej odbywa się na podstawie sortowania wizualnego lub mechanicznego. Sortowanie wizualne w Polsce odbywa się wciąż na podstawie PN-82/D94021. Na ukończeniu są obecnie prace nad opracowaniem załącznika krajowego do PN-EN 1912, w którym zawarte będzie przyporządkowanie wizualnych klas sortowniczych klasom wytrzymałościowym.

Dla większości przypadków zastosowania konstrukcji z drewna litego wymagany jest system certyfikacji 2+. System ten obejmuje:

konieczność wykonania przez wstępnych badań typu, które muszą wykazać zgodność z normą PN-EN 14081. Podczas badania typu oznacza się na normowo określonej ilości próbek wytrzymałość charakterystyczną na zginanie, ściskanie, rozciąganie, ścinianie, gęstość oraz moduł sprężystości – przy sortowaniu wizualnym wg normy PN-EN 408 a przy sortowaniu maszynowym wg EN 14081.

opracowanie i utrzymywanie Zakładowej Kontroli Produkcji (ZKP), która powinna obejmować prowadzenie inspekcji i badań. System ZKP ma gwarantować niezmienność wykonywanych wyrobów oraz zgodność ich właściwości z deklarowanymi a wszystkie wyniki badań muszą być odpowiednio udokumentowane i archiwizowane przez 10 lat. ZKP podlega stałej kontroli ze strony jednostki notyfikowanej – wstępnej inspekcji oraz późniejszych, okresowych kontroli. Kontrole te odbywać się mają odpowiednio: raz w roku w przypadku sortowania wizualnego, dwa razy w roku w przypadku drewna sortowanego metodami maszynowymi.

W przypadku zgodności wyników kontroli z wymogami normowymi jednostka notyfikowana wystawia certyfikat, który upoważnia producenta do wystawienia deklaracji zgodności

Okres przejściowy dla obowiązku znakowania tarcicy konstrukcyjnej znakiem CE miał upłynąć 01.09.2009. 04.07.2009 został przedłużony Komunikatem Komisji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej do 01.09.2012. Bez dochowania powyższej procedury drewno może być po 1 września 2012 sprzedawane wyłącznie do niekonstrukcyjnego zastosowania – architektura ogrodowa, drewno opałowe itp. Sprzedaż elementów z drewna litego nawet do zastosowania na więźbę dachową domu jednorodzinnego już takiej procedury wymaga.

Obecnie w okresie przejściowym jest dobrowolność znakowania CE, niemniej jednak dla naszych producentów korzystne byłoby wdrożyć wymagane przy CE procedury jak najszybciej. Na rynku jest zapotrzebowanie na drewno sortowane wytrzymałościowo i jest ono pokrywane surowcem pochodzącym z importu (Niemcy, Czechy, kraje Skandynawskie).

Nie wszystkie tartaki są przygotowane do wprowadzenia procedur w życie, część z nich nie ma nawet świadomości istnienia wyżej opisanych przepisów i wymogów. Niestety, często również pozostali uczestnicy procesu budowlanego – kierownicy budów czy inspektorzy nadzoru, nie wiedzą, jakich dokumentów należy domagać się w najbliższej przyszłości przy dostawie konstrukcyjnego drewna litego. Biorąc pod uwagę fakt, że okres przejściowy został wydłużony dopiero na początku lipca a przewidywany czas potrzebny do uzyskania prawa do znakowania CE elementów konstrukcyjnych z drewna litego jest szacowany na 3-6 miesięcy – na 01.09.2009 byłoby gotowych niewiele tartaków.

Pomocą w przygotowaniu się do spełnienia nowych wymogów służą różne instytucje. Np. zachodniopomorski klaster drzewno-meblarski będzie organizował dofinansowane z funduszy unijnych szkolenia dla przedstawicieli tartaków ze swojego terytorium. Inne klastry drzewne – także będące dopiero na etapie konstytuowania się – również będą służyć pomocą w przekazywaniu informacji i szkoleniach.
Należy między innymi wyszkolić uprawnionych klasyfikatorów, jako, że w naszym kraju sortownie wytrzymałościowe odbywa się w znakomitej większości metodami wizualnymi. Maszyn sortowniczych na rynku jest niewiele, a z uwagi na ich wysoki koszt ilość nie będzie zapewne wzrastać w oczekiwanym tempie. Dlatego jednym z podstawowych problemów, z którym zmierzą w najbliższym czasie tartaki będzie pozyskanie odpowiednio wykształconych klasyfikatorów.

Mówiąc o certyfikacji drewna litego nie można nie wspomnieć o wymogach stawianych drewnu klejonemu. Dla drewna klejonego przewidziany jest system oceny zgodności 1 wyznaczający więcej zadań jednostce notyfikowanej.
Okres przejściowy dla certyfikacji i znakowania CE drewna klejonego mija 01.12.2011. Do produkcji drewna klejonego musi być stosowane drewno lite sortowane wytrzymałościowo. Klasa drewna klejonego może być przyjmowana na podstawie PN-EN 1194, jeżeli klasyfikacja prowadzona jest w oparciu o właściwości warstw.

Opracowanie:
Mgr inż. Ewa Kotwica
Doradca Techniczny Moelven